img055 (43)

z którym największym wrogiem człowieka jest smutek.

Rycerze królowej Bajki muszą więc walczyć nie z krwiożerczymi bestiami .porywającymi niewinne dziewice, lecz z zupełnie innymi potworami: „Od dawnych, bardzo dawnych lat lęgną się w ciemnych zakamarkach posępne, szare smoki. Są to wrogowie pięknego królestwa bajki. Rozpełzają się one po święcie i swymi cielskami gniotą wszystko, co jasne, wesołe i piękne” ¹⁵. Pierwszym „smokiem”, z którym staczają walkę świeżo pasowani rycerze królowej Bajki, jest szary parasol pana Polikarpa. Dzięki inicjatywie dzieci do smutnego właściciela parasola powróciła wreszcie zakupiona w sklepie ze starociami śliczna „bajkowa” laska z ogromną złocistą gałką, należącą do pana Polikarpa w czasach, gdy był on jeszcze wiernym sługą królowej.

Królestwo Bajki jest więc królestwem „z tego świata”. Należą doń ludzie dobrzy, którzy walczą ze smutkiem, goryczą i osamotnieniem swych najbliższych, a także wszystkich, z którymi się stykają. Szczególne miejsce zajmują w nim dzieci, oglądające świat jeszcze bez ciemnych okularów, jakie nakładają żyeiowe doświadczenia i niepowodzenia. Stąd też w Królestwie Bajki odczytać można przede wszystkim apoteozę dzieciństwa, owej arkadii, w której wszystkie barwy, nie pokryte jeszcze kurzem nudy, lśnią jasno i czysto, porywów fantazji nie hamuje „dorosła” rutyna, a od rzeczywistości do baśni jest tylko jeden krok. Dzieciństwo to wiosna życia. Niechęć pana Polikarpa do tej pory roku symbolizuje brak zrozumienia dla niepowtarzalnej wartości dzieciństwa i wyraża znamienne dla ubiegłowiecznej kultury pedagogicznej dążenie do jak najszybszego wyprowadzenia najmłodszych obywateli ze stanu „bezrozumnej dzikości” i przystosowania ich do „ucywilizowanej” rzeczywistości ludzi dorosłych. Tryumf królowej Bajki i jej wiernych rycerzy oznacza przyznanie dziecku prawa do dzieciństwa i niczym nie skrępowanego fantazjowania. Baśń nazywa przecież Babunia Milunia „siostrą Wiosny”.

Z niezgody na przyziemność i szarość mieszczańskiej egzystencji wyrasta również baśniopisarstwo B. Leśmiana. Ściśle wiąże się ono z poezją autora Napoju cienistego rozwijając takie wątki obecne w jego wierszach, jak: swoisty nonkonformizm, tęsknota za zmianą, poszukiwanie jako cel i sens życia — chociażby nawet (jak w Dziewczynie) za symbolicznym murem kryła się jedynie pustka. Klechdy sezamowe (1913) i Przygody Sindbada Żeglarza (1913) łączą również z poezją fascynacje przyrodą, zamiłowanie do dziwności i niezwykłości, zainteresowanie folklorem, a także częste używanie oryginalnych i wyszukanych konstrukcji językowych, przede wszystkim słynnych Leśmianowskich neologizmów. Swoisty eskapizm będący istotnym składnikiem postawy twórczej Leśmiana zadecydował, że tematów do swych najpopularniejszych baśni szukał on w bogatej i egzotycznej tradycji arabskiego Wschodu, przede wszystkim zaś w najsłynniejszym pomniku literatury tego kręgu kulturowego — Księdze tysiąca i jednej nocy.

„Trzeba bardzo natężyć uwagę — rozpoczyna jedną z klechd sezamowych pisarz — aby od początku do końca wysłuchać baśni o zaklętym rumaku. Jest to bowiem baśń pełna zdarzeń niespodzianych i cudów niesłychanych. Naprawdę czarodziejska baśń (...) Trzeba być bardzo uważnym wówczas, kiedy się wchodzi do czarodzie jskiego lasu, aillbo wdwcizais, kiedy się słucha naprawdę czarodziejskiej baśni. Nawet królowie perscy, arabscy i indyjscy natężali swą królewską uwagę, gdy im opowiadano tę dziwną i straszną, i osobliwą, i niepojętą baśń o rumaku zaklętym” ¹⁶. Stylizacja przytoczonego fragmentu na-wzór orientalnych opowieści wydaje się niewątpliwa; narrator stara się

109