img007 (100)

Levi-Strauss

j

A jeśli związek tych konstatacji z dalszym wywodem wydaje się niejasny, mogę jedynie dodać, że Glaukos, jeden z nie wspomnianych jeszcze bohaterów, syn Mi-nosa i szwagier Dionizosa, „utopii się w dzbanie miodu”, po czym ponownie się narodził, wychodząc z grobu!

Na koniec muszę stwierdzić, że ostatecznym wnioskiem z tej analizy jest nie to, że „wszystkie mity mówią to samo”, lecz że „suma tego, o czym mówią wszystkie mity, wyraża co innego niż poszczególne mity, a to, co wszystkie one wyrażają (łącznie), jest niezbędną prawdą poetycką dotyczącą niemile widzianej sprzeczności”. Levi-Strauss stawia tezę, że funkcją mitologii jest publiczne, choć zakamuflowane, ukazywanie tego typu paradoksów, których normalnie sobie nie uświadamiamy (zob. s. 76).

PRZYPUSZCZALNY SCHEMAT

ZWIERZĘTA

UJ

o

•N

LUDZIE

BOGOWIE

Zeus niebo (niebo-góra)

orty

ludzie w miastach

zwierzęta domowe dzikie zwierzęta

w gospo- l darstwach o CE UJ

2

<0

potwory węże (smoki)

bogowie _

w świecie natury

świat podziemn] Posejdon _Hades

(pod ziemią)

(morze)

TEN ŚWIAT

TAMTEN ŚWIAT

NATURA

KULTURA

Rys. 5

Zasadniczym założeniem tej analizy jest twierdzenie, że „zredukowany model”, przedstawiony na rys. 5, w którym różne pary kategorii ułożone są w opozycje binarne według dwu osi, od góry do dołu i z lewa na prawo, jest wpisany w cały system mitologii, w skład którego wchodzą przytaczane opowieści.

Opowieści

1.    Kadmos, Europa i zęby smoka

OPOWIEŚĆ: Zeus (bóg) pod postacią oswojonego dzikiego byka (czynnik pośredniczący między stanem dzikości i oswojenia) uwodzi i uprowadza dziewczynę -Europę.

Europy poszukują jej brat Kadmos i matka Telefas-sa. Matka umiera i zostaje pochowana przez Kadmosa. Następnie Kadmos ma iść śladami pewnej krowy (zwierzę domowe, substytut matki i siostry) i tam, gdzie krowa się zatrzyma, ma założyć Teby, złożywszy uprzednio krowę w ofierze Atenie. (Krowa jest ogniwem łączącym człowieka z bogami, tak samo jak byk był ogniwem łączącym bogów z człowiekiem). Szukając wody potrzebnej do złożenia ofiary Kadmos spotyka smoka (potwora) - syna Aresa, boga wojny - strzegącego świętego stawu. Staczają ze sobą walkę. Po zabiciu smoka Kadmos rozsiewa jego zęby (czynność domowa zastosowana wobec dzikiego obiektu). Plonem są ludzie (Spartowie) bez matek. Zabijają się oni nawzajem, ci zaś, którzy uchodzą z życiem, pomagają Kadmosowi przy zakładaniu Teb. Kadmos zawiera pokój z Aresem i żeni się z jego córką Harmonią. Bogowie dają Harmonii w posagu magiczny naszyjnik, który później przynosi nieszczęście każdemu, kto go posiada. Na końcu opowieści Harmonia i Kadmos przemieniają się w smoki.

KOMENTARZ: Opowieść ta prezentuje przeciwieństwa: natura/kultura i bogowie/ludzie, wskazując również na dwuznaczność i niepewność stosunków między bogami i ludźmi, czego przykładem jest małżeństwo, po którym następuje wendeta, po niej zaś znów małżeństwo, któremu towarzyszą zatrute dary. Istnieje tu również dwuznaczność autochtoniczności - nie-auto-chtoniczności. Kadmos, zabijający Smoka, z którego zrodzeni są Spartowie, sam jest smokiem i przodkiem Spartów.

2.    Minos i Minotaur

OPOWIEŚĆ: Minos jest synem Zeusa i Europy (zob. poprzednia opowieść), a mężem Pasifae, córki Heliosa.

91