img199

178

ze stowarzyszeń skupiających ludzi działających na rzecz integracji ospt pełnosprawnycli i niepełnosprawnych. Zadaniem członków stowarzyszę^ nia było uświadomienie studentom, z jakimi trudnościami, wynikającyi z barier architektonicznymi, borykają się osoby niepełnosprawne porusza-;; jące się na wózkach. Prowadzący zajęcia zaproponowali kilku student spędzenie jednego dnia na wózku inwalidzkim. Zatem zamiast np. wyk du o kłopotach z pokonywaniem wysokich progów czy trudnościach w ko₇ :_; rzystaniu z toalety dla pełnosprawnych, przyszli projektanci mieli okazję przeżyć sami te trudności” [21].

Ten sam B. Way dzieli dramę na socjodramę nastawioną na ćwiczenie zachowań społecznych i psychodramę traktowaną jako rodzaj terapii p legającej na ujawnieniu przez jednostkę na forum grupy jej osobistyg| problemów, najczęściej głębokich konfliktów wewnętrznych lub w koś taktach z osobami z najbliższego otoczenia. Przy takim podziale środoy sku szkolnemu najbliższa jest drama społeczna.

W Polsce jest to drama głównie oparta na fikcji dzieł literackich, rzadko jeszcze służąca percepcji i wyjaśnianiu zja wisk językowych.

G. Bolton, dokonując syntezy brytyjskiej pedagogiki dramy wskazał na cztery typy dramy (schemat za H. Machulska: Środki teatralne w procesie....):

A - Ćwiczenia (Exercises)

•    I Proste doświadczenia (np. ćwiczenia rozluźniające i skupiające).

•    II Wprawki dramatyczne (np. przypominanie dźwięków, zapachów; ćwiczenia językowe i ruchowe).

•    III Ćwiczenia dramowe (gry w małych zespołach np. rozmowa dwóch uczniów na dany temat, dokończenie historii, odegranie krótkiej scenki z jakiegoś tekstu).

•    IV Gry (np. wyobrażona wyprawa po skarb i pokonywanie przeciwności).

•    V Inne formy artystyczne (rysunek, ilustracje muzyczne, własne opowiadanie).

B -

Gry dramowe (Dramatic playing) (gry oparte na fikcji i improwizacji z określoną sytuacją konfliktową, miejscem i czasem zdarzeń - wejście w rolę występujących postaci).

C -

Teatr (Theatres) (odmiana dramy polegająca na przygotowaniu spektaklu dla widowni z wykorzystaniem teatralnych środków ekspresji).

I) - Drama właściwa (Drama for understanding) (in. „formowana sce-j nicznie improwizacja”; celem dramy właściwej jest zmiana pod wpływem ćwiczeń i wymiany poglądów postaw uczestników; tu określona jest zarówno sytuacja fikcyjna z istniejącym konfliktem, jak i czas i miejsce zdarzeń oraz role dla wszystkich uczestników)

[56],

t

U Tak rozumiana drama rozgrywa się niejako na trzech płaszczyznach: Wynikającej z kontekstu, np. fabuły utworu; na płaszczyźnie osobistej gucznia będącego w roli, wczuwającego się w czyjś dramat; na płaszczyźnie uniwersalnej związanej z uogólnianiem problemów np. podczas omawiania przyjętych ról. W związku z byciem w roli wykorzystuje się tzw. j*Spięć poziomów świadomości uczniów, określa się je, zadając każdemu uczestnikowi kolejno pytania sformułowane przez Dorothy Heathcote (proponowany schemat został zaczerpnięty z Dramy na lekcjach języka pol-f sldego w s&ole średnie,'])

L. Chancefer proponuje zacząć gry dramatyczne od gier przygotowujących ciało, a więc wyrabiających równowagę, zwinność, szybki refleks, zręczność, poczucie rytmu. Ten etap nazywa wyrabianiem „elokwencji ciała”. Inne gry służą do wyrobienia i uświadomienia sobie sprawności głosu i wrażliwości na dźwięki. Inne jeszcze gry polegają na obserwacji i odtwarzaniu, potem następuje wyrażanie uczuć i nastrojów itd. (21).

Natomiast B. Way proponuje zacząć działania dramowe z uczniami od ćwiczeń uczących skupienia i koncentracji. Potem powinny mieć miejsce ćwiczenia, w trakcie których wprowadza się dźwięk; zespól uczniów ilustruje dźwiękami historyjki opowiadane przez nauczyciela, dopiero później te same historyjki ilustruje się gestem i z kolei ruchem całego ciała. Bardziej złożoną formą sztuki dramatycznej są opowiadania nie tylko ilustrowane, ale i tworzone przez uczniów z pomocą pedagoga. Rozbudzanie wyobraźni jest celem kolejnej grupy ćwiczeń. Punkt wyjścia stanowi prezentacja kilku prostych przedmiotów, możliwie jednak różnych: np. klucz, zmięta kartka z zeszytu, owoc, wieszak na ubrania. Wywołane nimi skojarzenia uczniowie powinni rozwijać w całe historie. Z tak kształtowaną wyobraźnią wiążą się gry ruchowe, wywołane jakąś fabułą.

Kolejny niejako etap wtajemniczenia to posługiwanie się słowem. Zaczynamy od zwykłych rozmów w parach, gdzie uczniowie prezentują dwa przeciwstawne stanowiska. Teraz kolej na sceny wykonywane najpierw parami, potem grupowo. Sceny te posiadają jasno uwydatnione momenty: