img267

8.3. Higiena wymienia I pozyskiwania mleka

Koncentracja zwierząt oraz poprawa ich wydajności pociągnęły zo sobą wzrost licz by schorzeń gruczołu mlekowego W gospodarstwach wielkotowarowych schorzemi te obejmują nawet do 40% stada krów. w tym do 28% przypadków ma charakter zapa leń podklinicznych oraz do 12% zapaleń klinicznych Schorzenia gruczołu mlekowego obniżają w istotny sposób wydajność zwierząt i ja kość pozyskiwanego mleka, a przez to. obok jałowości, w największej skali wpływaj na wyniki ekonomiczne gospodarstw.

Ze względu na wzrost liczby schorzeń i straty gospodarcze, choroby wymion zaliczor* do schorzeń zwalczanych z wykorzystaniem środków budżetu centralnego państwa Przyjęto, ze wszelkie bakteryjne i niebakteryjne zapalenia wymion oraz towarzyszą cy im zespół objawów klinicznych i podklinicznych określa się terminem mastitis

8.3.1. Współzależność między organizmem a środowiskiem w powstawaniu zapaleń gruczołu mlekowego

Schemat powiązań między czynnikami zespołu zapalenia wymion pokazano na ryc.25

Ryc 25 Wspófealezność między organizmem, drobnoustrojami i Środowiskiem hodowlanym a powstawaniem zapalenia wymion (Tolie 1975)

Wpływ elementów środowiska na pows tawame mastitis możemy rozpatrywać we dług hierarchii przyjętej dla czynników śro dowiska hodowlanego Żywienie Częste i nagłe zmiany paszy podawanie nadmiaru kiszonek, niewtaśd wy stosunek białka do energii w dawce pa szy prowadzą do niestrawności i zaburzei metabolicznych (kwasicy, zasadowicy, ob mżeniu przyswajania witaminy A), któn sprzyjają powstawaniu mastitis przez obni Zenie odporności ogólnej i miejscowej gni czołu mlekowego Również substancji estrogenne znajdujące się w roślinach mo tyłkowych obizają właściwości bakteriosta tyczne mleka i stymulują zakażenie wymion

Warunki utrzymania Istotną rolę w powstawaniu zapaleń wymion odgrywają stano wiska dla zwierząt i uwiązy. Stanowiska długie są trudne do utrzymania w czystości krótkie i bezściołowe zaś powodują liczne urazy wymion i kończyn Częstotliwość scho rżeń na stanowiskach krótkich jest kilkakrotnie wyzsza niż na stanowiskach dostosowa nych do wymiarów zwierząt. Nowe proste uwiązy łańcuchowe ograniczają skutecznii cofanie się zwierząt, pozwalają na lepsze utrzymanie czystości wymion i eliminacji treserów elektrycznych Kanalizacja umożliwiająca sprawny odpływ gnojowicy ograni cza liczbę schorzeń.

Mikroklimat pomieszczeń a szczególnie gwałtowne zmiany temperatury i przeciąg jak też stres termiczny w czasie pastwiskowania wpływają na wzrost zapaleń wymion Mówimy wtedy o gośćcowym, toksycznym lub letnim zapaleniu wymion (summer mastitis] Wpływ warunków mikroklimatycznych na termikę gruczołu mlekowego pokazano ru ryc 26.

Pielęgnacja Pielęgnaqo krów, ich wymion i racic ma duży wpływ na warunki sprzyjające lub ograniczające liczbę scho rżeń wymion Szczotkowanie skóry zwierząt, likwidacja much i pasożytów, spacery na wybiegach i okólnikach oraz korzystanie z pastwisk ogranicza liczbę schorzeń Utrzymanie czystości skóry wymienia a zwłaszcza strzyków. zapobiegnie jej spierz chmęciu. likwidacja urazów mechanicznych, stosowanie środków myiąco-dezynfekcyj nych oraz kąpiel poubojowa strzyków (kps) likwiduje źródła zakażenia.

*'0 źnlc/ność między temperatuią powietrza (H>) a temperaturą skóry podstawy strzyków (ts) i tx/<*plywem strumienia ciepła prze/ tkankę wymienia (Q) (Janeczek i wsp 1994)

Nieregularne dojenie prowadzi do zalega ma w wymieniu mleka resztkowego i zwiększonego namnożenia się drobnoustrojów Wydzielanie siary oraz stan zasuszenia wymienia (szczególnie przez pierwsze 20 •i >ł) prowadzą do zmiany aktywności fagocytamej leukocytów Powyższa zmiana sta "¹1 jologicznego wymienia czyni je podatnym na zakażenie i wymaga troski o utrzy '•"•ni* czystości wymion również poza okresem laktacji jak też u jałówek cielnych »«łirona stanu zdrowotnego zwierząt, zapobieganie schorzeniom racic oraz narzą •l"w rozrodczych obniża liczbę mastitis

I i/tedztczna skłonność krów do zapaleń wymion jest powiązana bezpośrednio z bu-i ■ vą wymienia i może być przedmiotem selekcji zwierząt w dużych stadach Między organizmem zwierzęcia a mikrorgamzmamt wymienia istnieje stan równowa-u* biologicznej, także nawet w niekorzystnych warunkach użytkowania może me do-• Modlić do wzrostu zapaleń wymion Uzyskanie takiej równowagi ekologicznej musi |n jydwiecać wszelkim poczynaniom pielęgnacyjnym Olatego tez.np aby nie naruszać mwnowogi biologicznej bakterii zasiedlających kanał strzykowy proponuje się obniżyć tę orne środka (jodoforu) do kąpieli poudojowej strzyków z 33% do 20%.

I knploatacja zwierząt W higienie doju mechanicznego zasadniczą rolę odgrywa a) mena -tjnnrui sprawność techniczna aparatury udojowej (stabilne podciśnienie z jego rezer-i uprawne pulstory, dobra jakość gum strzykowych) b) przydatność krów do doju iitf Mimicznego (prawidłowa budowa wymienia i strzyków - ryc.27 i 28 i dostateczna ••/ybkość oddawania mleka), c) porządek i dobra organizacja pracy, d) oraz to aby dój i */»»Megał w czasie zgodnym z neurohormonalnym procesem wydzielania mleka (ryc 29)

c

b

ii

Ryc 27 Schemat kształtów wymienia (za Jasiorowskim i wsp 1972) a - wymię półjajowe (skrzynkowe), b - wymię półkuliste (kuliste), c - wymię workowato (obwisłe).