0000001 20

Ryc. 33. Pacjent w łóżku ortopedycznym. Uszkodzona kończyna dolna ułożona na szynie Brauna.

Ryc. 34. Ćwiczenie czynne z oporem prostowania w stawie kolanowym. Unieruchomienie uda w taki sposób, aby nic uszkodzić miejsca złamania.

8 tygodnia po operacji. Już w 4 tygodniu po zabiegu rozpoczyna się naukę chodzenia bez obciążenia operowanej kończyny.

O możliwości podjęcia obciążenia usprawnianej kończyny decyduje ortopeda leczący chorego. Od tego momentu zasady usprawniania są takie jak w ostatniej fazie zachowawczego leczenia złamań.

Usprawnianie kończyny górnej przebiega podobnie jak kończyny dolnej, z tym że chory już po 2—3 dniach (po ustąpieniu obrzęku pooperacyjnego) może opuszczać łóżko.

USPRAWNIANIE PO ZŁAMANIACH LECZONYCH ZESPOLENIEM ZEWNĘTRZNYM

Zespolenie złamania uzyskuje się za pomocą tzw. stabilizatorów zewnętrznych, których zasadnicza część znajduje się na zewnątrz kończyny. Program usprawniania w tej metodzie jest wyjątkowo intensywny. Praktycznie następnego dnia po założeniu stabilizatora podejmuje się ćwiczenia czynne w stawach leczonej kończyny. Te wczesne ruchy wykonywane początkowo na szynie zapobiegają zmniejszeniu ruchomości w stawach oraz osłabieniu mięśni.

Należy jednak wyjaśnić, że zewnętrzne aparaty stabilizujące muszą być utrzymywane dość długo (minimum 12 tygodni). Niekiedy po zdjęciu aparatu, do czasu uzyskania pełnej trwałości zrostu, trzeba kończynę zabezpieczać opatrunkiem gipsowym. Jest to jednak końcowy etap leczenia i nie powoduje zbyt wielkich niekorzystnych następstw. Od momentu nałożenia opatrunku gipsowego program usprawniania jest taki jak w zachowawczym leczeniu złamań.

USPRAWNIANIE PO ZŁAMANIACH LECZONYCH OPERACYJNIE METODĄ ZESPÓL

Metoda ZESPÓL¹ polega na zastosowaniu specjalnych stabilizatorów kostnych, które można stosować zarówno do zespoleń wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Elastyczność konstrukcji, jaką tworzy stabilizator z odłamami kostnymi, pozwala na doleczanie bez unieruchomienia gipsowego i bardzo wczesne podjęcie ćwiczeń.

W ciągu pierwszych dwóch dni po operacji pacjent unieruchomiony jest w łóżku i program usprawniania jest taki jak w czasie stosowania wyciągów. Już w drugiej dobie po zabiegu program usprawniania uzupełnia się o ćwiczenia wszystkich stawów operowanej kończyny.

Ćwiczenia czynne wolne (ryc. 35) prowadzi się wtedy, gdy operacja dotyczyła dalszej połowy podudzia lub przedramienia.

Po operacjach w obrębie górnej połowy podudzia zarówno ćwiczenia stawu kolanowego, jak i biodrowego prowadzi się w odciążeniu (patrz ryc. 28).

W złamaniach kości udowej w odciążeniu ćwiczy się tylko staw biodrowy. Od 3 dnia po zabiegu podejmuje się stopniową pionizację. Chory po operacji kości udowej musi opanować technikę samodzielnego siadania; przy przenoszeniu operowanej nogi poza łóżko musi być ona podtrzymywana przez kończynę zdrową (ryc. 36). Następnie rozpoczyna się naukę chodzenia o kulach.

W uszkodzeniach kończyny dolnej po około 6 tygodniach od operacji zrost kości powinien być na tyle wytrzymały, że można rozpocząć stopniowe obcią-

41

1

Operacyjna metoda leczenia złamań prof. Witolda Ramotowskiego i współpracowników.