0000001 29

Ryc. 56. Ćwiczenie bierne (samowspomagane) zginania kolana.

mięśni (często bywa tak z wyprostem kolana po operacjach tego stawu). W takich przypadkach ruch trzeba zakończyć biernie, z pomocą siły zewnętrznej. Podobnie jak przy ruchach biernych ową siłą zewnętrzną mogą być własne ręce, gumy, paski, taśmy lub system bloczkowy (ryc. 56).

Uwaga! Bardzo pożądane jest, aby po osiągnięciu pełnego zakresu poprowadzonego ruchu próbować utrzymywać uzyskaną pozycję izometrycznym napięciem odpowiednich mięśni.

ĆWICZENIA ODDECHOWE

Samodzielnie można i należy stosować proste ćwiczenia oddechowe, których celem jest utrzymanie prawidłowych czynności układu oddechowego oraz zapobieganie powikłaniom w postaci zapalenia płuc, niedodmy itp. Nabiera to ogromnego znaczenia w odniesieniu do osób starszych, długo leżących i osłabionych.

Ćwiczenia te polegają na wykonywaniu powolnych, głębokich wdechów i silnych, przedłużonych wydechów powietrza (wdech 1—2 sekundy, wydech 3—4 sekundy) z jednoczesnymi obszernymi i uchami klatki piersiowej, w czym pomocne są odpowiednie ruchy kończyn górnych, np. wymach za głowę, na boki itd.    „

Przykład ćwiczenia

Pozycja wyjściowa: leżenie na plecach, kończyny górne wzdłuż tułowia, nogi ugięte w biodrach i kolanach (około 50 stopni), stopy oparte o podłoże.

Ćwiczenie: głęboki, silny wdech nosem z jednoczesnym przeniesieniem rąk bokiem za głowę, rozszerzeniem klatki piersiowej i uniesieniem żeber; bez wstrzymywania powietrza w płucach — powolnie przedłużony wydech przez usta z próbą pozbycia się jak największej ilości powietrza; jednocześnie powrót rąk do pozycji wyjściowej i obniżenie żeber.

Ćwiczenia oddechowe można urozmaicać i dostosowywać do typu unieruchomienia. Najprostszą formą tych ćwiczeń jest przedmuchiwanie powietrza między naczyniami z wodą połączonymi systemem rurek, nadmuchiwanie balonów. puszczanie baniek z mydła, przesuwanie wydechem lekkich przedmiotów, próby gaszenia świecy z coraz większej odległości itp.

Ćwiczenie należy powtarzać kilka razy dziennie, nawet co godzinę, wykonując każdorazowo po 3—5 serii (każda seria do 5—10 oddechów) z minutowymi przerwami pomiędzy seriami w celu wyrównania oddechu. Wskazane jest przeplatanie innych, bardziej intensywnych ćwiczeń ćwiczeniami oddechowymi.

ĆWICZENIA OGÓLNOKONDYCYJNE

Poprawie ogólnej sprawności i wydolności fizycznej służą ćwiczenia ogólnokon-dycyjne. W czasie pobytu w szpitalu zajęcia takie prowadzone są zespołowo. W warunkach domowych możliwe i potrzebne jest indywidualne stosowanie prostych ćwiczeń kondycyjnych.

W programie należy uwzględnić głównie ćwiczenia dużych zespołów mięśniowych, a to: brzucha, grzbietu, obręczy barkowej i miednicznej.

Każde zajęcia składają się z części wstępnej, głównej i końcowej, a trwają około 20 minut.

Początek ćwiczenia to krótka rozgrzewka — przygotowanie organizmu do podjęcia wysiłku, a więc ćwiczenia rozciągające mięśnie i stawy, ćwiczenia czynne, wolne małych stawów (głowa, dłonie, stopy) oraz ćwiczenia oddechowe.

Część zasadnicza, najdłuższa, to ćwiczenia dużych mięśni i stawów, głównie czynne wolne, ale także z obciążeniami stawianymi przez ciężarki, hantle, sprężyny, ciężkie piłki itp.

Na zakończenie należy wykonać kilka ćwiczeń uspokajających, stosując ruchy powolne, obszerne, .bez użycia oporu oraz kilka serii pogłębionych oddechów.

WSTAWANIE Z ŁÓŻKA I NAUKA CHODZENIA

Wstawanie z łóżka po długim leżeniu zawsze musi być poprzedzone tzw. pionizacją, czyli przywracaniem zdolności adaptowania się organizmu do zmian pozycji ciała z poziomu do pionu.

Pionizację można przeprowadzać na łóżku pacjenta i przy nim lub na specjalnym stole pionizacyjnym. Ten ostatni sposób polega na stopniowym zwiększaniu nachylenia stołu i przedłużaniu czasu przebywania chorego w danej pozycji, aż do osiągnięcia pozycji pionowej (ryc. 57). Zaadaptowanie do utrzymywania pozycji wyprostowanej ciała zezwala na podjęcie samodzielnego stania i chodzenia. Osoby długo leżące, osłabione, korzystniej jest pionizować z uży-

59