0000001 50

3)    chód nie powinien być koszący; przyczyną lakiego chodu może być zbyt diuga proteza, trudności zginania kolana, przykurcz odwiedzeniowy kikuta (ryc. 107);

4)    chód nie powinien być skaczący; zdarza się to, gdy proteza jest za długa lub niewystarczające jest zgięcie kolana; pacjent unosi się wtedy na palcach zdrowej kończyny;

5)    krok powinien być równej długości i rytmiczny (o jednakowych odstępach czasu); nierówny i nierytmiczny chód może być spowodowany słabym przygotowaniem do chodzenia, niewygodnym lejem;

6)    nadmierne pochylenie miednicy do przodu występuje przy słabych mięśniach, przykurczu zgięciowym kikuta i. słabej stabilizacji;

7)    zbyt szybkie wyrzucanie podudzi do przodu spowodowane jest najczęściej brakiem oporu w kolanie protezy lub za silnie napiętym paskiem wspomagającym wyprost.

U jednostronnie amputowanych środek ciężkości ciała wyprostowanego jest lekko przesunięty w kierunku zdrowej kończyny. Pacjent równoważy to przesunięciem lub nachyleniem tułowia w stronę amputowanej kończyny. Miednicę można zrównoważyć, nosząc w ręce po stronic amputowanej teczkę, torbę z zakupami ilp. Podobnie działa podpieranie się laską po stronie zdrowej kończyny. Laskę można polecać ludziom starszym z krótkim bolesnym kikutem, gdyż hamuje ona wstrząsy, pomaga mięśniom i daje lepsze oparcie stopie. Młodzi, zdrowi amputowani powinni się tak wyćwiczyć, aby nie używać kul ani lasek.

PIELĘGNOWANIE KIKUTA ZAOPATRZONEGO W PROTEZĘ

Posługiwanie się protezą upośledza ukrwienie, wymianę gazową oraz mechanizm termoregulacji skóry. W leju tworzą się warunki szkodliwego mikroklimatu: ciepło, wilgoć, brak pow-ietrza i światła; ponadto kikut poddawany jest podczas stosowania protezy patologicznym naciskom i tarciu. Wymienione zagrożeniu wymagają przeciwdziałania za pomocą zabiegów higienicznych. Dlatego też skórę kikuta należy obmywać codziennie (wieczorem) letnią wodą z mydłem (najlepiej do tego celu nadaje się mydło do pielęgnowania niemowląt). Po umyciu należy kikut opłukać zimną wodą i osuszyć grubym ręcznikiem frotte (delikatne oklepywanie). Po osuszeniu skórę przesypuje się talkiem lub zasypką dziecięcą (nie należy używać maści ani kremów). Wnętrze leja należy również dokładnie umyć mydłem i wytrzeć do sucha czystą szmatką. Nie wolno pozwolić, aby nagromadzony w ciągu dnia pot pozostał na noc we wnętrzu leja (przed założeniem protezy lej musi być suchy).

Skórę kikuta chroni się przed bezpośrednim stykaniem się z lejem protezy za pomocą bawełnianych lub wełnianych pończoszek. Nakładając pończoszki, należy unikać zmarszczek i zagięć. Pończoszki kikutowe należy codziennie prać.

Uwaga! Nie wolno zakładać protezy na bieliznę, która — tworząc w leju fałdy — doprowadza do bolesnych otarć i owrzodzeń (lej protezy dostosowany jest tylko do kikuta pokrytego pończoszką).

Zdarza się, żc mimo starannego pielęgnowania powstają zaczerwienienia, otarcia, a nawet czyraczność skóry. Powodem ich może być niezbyt dokładnie założona pończoszka, lub też zle dopasowanie protezy. W takich przypadkach należy poradzić się lekarza lub na kilka dni przestać chodzić na protezie, w celu wygojenia drobniejszych uszkodzeń skóry. Warto sprawdzić działanie protezy.

KONSERWACJA PROTEZ

Proteza — podobnie jak każdy przedmiot ortopedyczny — ma swój okres używalności, który zależy częściowo od jakości zastosowanego materiału. Zasadnicze jednak znaczenie dla przedłużenia czasu używalności ma konserwacja i opieka nad protezą oraz intensywność jej eksploatacji. Chodzi tu o ruchliwość amputowanego, rodzaj jego pracy, warunki terenowe, w jakich żyje i porusza się. Proteza niszczy się tym szybciej, im dłużej i częściej jest używana oraz eksploatowana w złym terenie (kamienistym, błotnistym).

Dbałość o protezę polega na tym, aby bezpośrednio po zauważeniu usterek naprawić je (jeżeli jest to możliwe we własnym zakresie). Najczęściej w protezie rozluźnia się śruba regulująca szybkość ruchu w przegubie kolanowym lub łokciowym. Wymaga ona dokręcenia lub rozluźnienia (w przypadku, gdy ruch jest zbyt powolny). Sam pacjent może również poprawić pasy, sprzączki i inne urządzenia zawieszenia (umocowania protezy na tułowiu).

Do dalszych zabiegów konserwacyjnych należy wymiana stożków w stawach skokowych i poprawienie bądź. wstawienie amortyzatora uderzeń w przegubie kolanowym. Wypadnięcie amortyzatora objawia się głośnym trzaskaniem w kolanie podczas zginania podudzia. Pozostawienie protezy w takim stanie — bez naprawy — powoduje szybsze psucie się jej w następstwie wstrząsów (np. głośny chód zwracający uwagę otoczenia). Jeżeli zawiasy w przegubach nie są smarowane, to przeguby protezy skrzypią, a następnie szybko wycierają się.

Nic można dopuścić do większych uszkodzeń protez wymagających napraw warsztatowych. Inwalida skazany jest wówczas na posługiwanie się kulami, laskami lub po prostu na bezczynność (np. obustronnie amputowany, jeżeli nie ma protezy zapasowej). Dlatego każdy inwalida — po poważniejszym uszkodzeniu protezy — powinien natychmiast zgłosić się do punktu ortopedycznego, a ponadto musi on mieć protezę zapasową.

Do zabiegów konserwujących protezę i jednocześnie higienicznych należy codzienne jej mycie mydłem oraz ciepłą wodą, a następnie wysuszenie. Tak samo codziennie należy zmieniać pończoszkę lub po prostu ją prać. Nie można, jak to niekiedy robią pacjenci, odwrócić używaną pończoszkę na drugą stronę, gdyż może to doprowadzić do schorzeń skóry.

Inwalida nic może samodzielnie dokonywać żadnych zmian ani przeróbek protezy. Powinien natomiast odpowiednio protezę konserwować i użytkować.

101