0000042

chni podęszwowej kosztem przeprostu kolana. Przyczynia się do tego spastyczne napięcie mm. zginaczy podeszwowych stopy, głównie m. pla-szczkowatego oraz mm. prostowników kolana. Niedopuszczenie do takiego stanu przez stosowanie odpowiednich zabiegów, ćwiczeń oraz łusek gipsowych lub plastikowych jest znacznie łatwiejsze niż próby korygowania utrwalonego końskiego ustawienia stopy. Jeśli uda się przykurcz usunąć, ze względu na niebezpieczeństwo jego nawrotu stosujemy aparat szynowo-opaskowy ze strzemieniem do buta, który obejmując goleń i udo, posiada swobodny ruch zginania grzbietowego w stawie skokowym oraz blokadę zginania podeszwowego. W zależności od oceny stabilizacji kolana możemy pozostawić swobodny ruch zginania lub zastosować zamek półautomatyczny (automatyczna blokada w wyproście za pomocą cięgna elastycznego i ręczne odblokowywanie do siadania).

W przypadku gdy utrwalony przykurcz stopy nie poddaje się leczeniu korekcyjnemu, możemy stosować zaopatrzenie adaptacyjne. Wyrównujemy końskie ustawienie stopy klinem koturnowym (podobnym klinem wyrównujemy też powstałe w ten sposób funkcjonalne skrócenie kończyny zdrowej), uzyskując w ten sposób zniesienie przeprostu kolana.

Przy stopie końskiej spastycznej nie utrwalonej rodzaj zaopatrzenia uzależniony jest od nasilenia skurczu. Jeśli skurcz jest niewielki, możemy stosować but z wysoką cholewką i sztywnikiem tylnym lub korzystamy z lekkich aparatów zapobiegających końskiemu ustawianiu się stopy porażennej. Silniejszy skurcz zginaczy wymaga zablokowania zgięcią podeszwowego stopy w aparacie ze strzemieniem do buta, lub też zastosowania przegubu Klenzaka w stawie skokowym.' Towarzyszące końskiemu ustawieniu stopy zaburzenia stabilizacji w płaszczyźnie czołowej (koślawość, szpotawość) wymagają czasem dodatkowego zastosowania wkładek supinującej albo pronującej, wysunięcia obcasa w stronę przyśrodkową lub boczną, a czasem nawet paska korekcyjnego.

Osoby z porażeniem połowiczym, z małym i średnim nasileniem skurczu, przy odpowiednich wskazaniach lekarskich mogą być także zaopatrzone

Ryc. 50. Stymulator nerwu strzałkowego: 1 — stymulator zawieszony na pasie, 2 — przewód elektryczny, 3 — opaska stabilizująca elektrody, 4 — wkładka podeszwowa z wyłącznikiem (włączenie stymulatora następuje z chwilą uniesienia pięty od podłoża, przy obciążeniu pięty następuje jego wyłączenie).

w stymulator nerwu strzałkowego. Pobudzenie elektryczne nerwu strzałkowego włączane w momencie uniesienia pięty od podłoża (przy końcu fazy podparcia) wyzwala skurcz mięśni prostowników stopy oraz mięśni strzałkowych. Stymulowane czynne zgięcie grzbietowe stopy oraz towarzyszące mu zgięcie kolana ułatwiają swobodne przeniesienie stopy w fazie wymachu (ryc. 50).

Zadania ortotyki w dziecięcym porażeniu mózgowym

W dziecięcych porażeniach mózgowych spotykamy symetryczne zaburzenia ruchowe obu kończyn dolnych, a często i górnych, których patome-chanika nie różni się w zasadzie od omówionej w porażeniach połowiczych. Głównym czynnikiem ograniczającym kontrolę ruchów kończyn są zaburzenia dowolnej kontroli mięśniowej oraz dysfunkcja percepcyj-na. Aktywność ruchowa dziecka przejawia się w postaci prostych wzorców ruchowych. Pojawiające się czasem pomieszania tych wzorców powodują w następstwie dalsze komplikacje ruchowe, w postaci np. nagłego szarpnięcia wyprostnego, kombinację wyprostu i przywiedzenia uda.

Zasadą postępowania leczniczego jest tu blokowanie nałożeń ruchowych i rozwijanie wzorców użytecznych dla ruchu. Wymaga to zintegrowanego programu usprawniania, aparatowania i zabiegów operacyjnych.

Na początku usprawniania przy próbach stawiania dziecka korzystny jest wysoki aparat szynowo-opaskowy z pasem biodrowym, zamkiem stawu kolanowego, zablokowaniem podeszwowego zginania stopy oraz silnymi gumami pośladkowymi. Aparaty te są na ogół ciężkie i niewygodne, dlatego też za ich pomocą możemy osiągnąć cel — ograniczenie ruchów niekorzystnych dla przyszłej funkcji. Aparat ten pozwala na stanie oraz ograniczone chodzenie. W tym czasie stanowi on uzupełnienie postępowania usprawniającego i ma zadanie zabezpieczyć osiągnięte wyniki.

W późniejszym etapie, po szczegółowej analizie sprawności pacjenta i ustaleniu przeszkód funkcjonalnych w chodzeniu, dobieramy aparat, który, ograniczając niepożądane ruchy w obrębie kończyny, będzie pozwalał na wykorzystanie sprawności pacjenta w jak największym stopniu. U dzieci z porażeniem mózgowym z zasady aparatujemy wybiórtzo staw skokowy, kolanowy lub biodrowy, aby usuwając przeszkody funkcjonalne w jednym ze stawów nie utrudnić pełnego wykorzystania pożytecznej funkcji w pozostałych. Od tej zasady dopuszczalne są czasem wyjątki w uzasadnionych przypadkach.

Nieduży stopień przykurczu zgięciowego bioder, stawów kolanowych oraz zgięcia grzbietowego stóp, kompensującego postawę, nie przeszkadza w poruszaniu się i jest przedmiotem zainteresowania raczej fizjoterapeutów niż ortotyków.

Z zaopatrzenia ortotycznego korzystamy natomiast w celu przeciwdziałania niekorzystnemu dla funkcji chodu przywodzeniu i krzyżowaniu ud

85