0000064(1)

Reakcja 13-5 ilustruje mechanizm przedłużenia łańcucha amylozy; w procesie tym donor reszty glikozylowej — NDPG wytwarza się przy udziale NTP, glukozo-l-fosforanu i nukleozylotransferazy gluko-zo-l-fosforanowej. Enzym ten jest białkiem allosterycznym, dla którego specyficznymi efektorami są 3-fosfoglicerynian i fruktozo-!,6--dwufosforan. Oba te związki pojawiają się w komórce w procesie fotosyntezy i w ten sposób uruchamiają mechanizm syntezy wielocukru w zależności od potrzeby.

Wyizolowano również enzymy przenuszące reszty cukrowe lub całe łańcuchy wielocukrowe pomiędzy pozycjami 4 i 6 łańcucha. W ten sposób powstają np. rozgałęzienia charakterystyczne dla glikogenu i amylopektyny. Najlepiej poznany jest enzym glikozyiotransferaza rozgałęzień a-glukanu (dawniej enzym Q), który katalizuje reakcję przedstawioną schematycznie na rysunku 88.

4    l

Rys. 88. Schemat działania glikozylotransferazy rozgałęzień (enzymu Q)

Ostatnio nagromadzono dalsze fakty świadczące o tym, że synteza innych związków o charakterze wielocukrów lub ich pochodnych, jak pektyny, pentozany i specyficzne wielocukrowce roślinne oraz bakteryjne, odbywa się z udziałem analogicznych mechanizmów i enzymów.

Glikozydy

Poza cukrowcami i ich pochodnymi są znane również inne związki złożone, zawierające cukry oraz wiązania glikozyd owe. Są to tzw. glikozydy, czyli połączenia jedno- lub kilkocukrowca z częścią niecukro-wą, zwaną ogólnie aglikonem. Najważniejszymi z tych związków są rozpuszczalne w wodzie barwniki roślinne, występujące jako składniki soku komórkowego. Są one bardzo rozpowszechnione w świecie roślin i między innymi nadają kwiatom ich piękne barwy oraz burakowi, czerwonej kapuście i licznym owocom fioletoworóżowe zabarwienie. Związki te są zaliczane do dwóch grup- antocyjanin (względnie betacyjanin) i antoksantyn czyli flawonoidów, różniących się między sobą nieznacznie składem aglikonu. Budowa aglikonów tych glikozydów jest następująca

310