Teologia Dogmatyczna

Semestr zimowy, rok III

1.Odjawienie naturalne i nadprzyrodzone.

2. Objawienie Boże wg. nauk Soboru Watykańskiego II.

3. Tradycja jako przekaz objawienia.

4. Rozumienie objawienia Bożego przez protestantów, prawosławnych i katolików.

5. Wiara jako odpowiedz na objawienie Boże- Stary i Nowy Testament o wierze.

6. Analiza strukturalna aktu wiary.

7. Analiza wyznania wiary.

8. Podstawowe pojęcia z teologii wiary, np. prawdy wiary, tajemnica wiary...

9. Porządek tradycji w wierze chrześcijańskiej- sukcesja apostolska.

10. Kanon pisma św. i symbole wiary.

11. Rozwój dogmatów.

12. Magisterium Kościoła.

13. Stopień pewności twierdzeń prawdy wiary.

1. Objawienie Boże naturalne i nadprzyrodzone

Objawienie w rozumieniu potocznym to odsłonięcie, danie się poznać, jedna osoba może ujawnić siebie drugiej, nie tylko przez słowa ale także przez swe dzieła, czyny, piękno, dobroć.

Objawieni naturalne (przyrodzone)- wszystko to co o Bogu można się dowiedzieć i i przekazać wyłącznie na podstawie naturalnych uzdolnień człowieka, szczególnie zaś drogą rozumowego poznania Boga. Podstawę tego poznania stanowi cały świat jako dzieło z którego można rozpoznać Stwórcę. Będzie to poznanie pośrednie oparte głównie o analogię: z pewnej części wnioskujemy na całość (o całości), co kieruje nasza myśl ku osobie Boga.

Warto wspomnieć o objawieniu pierwotnym. Racją przemawiająca za praobjawieniem jest tradycja, wg której Istota Najwyższa bezpośrednio, lub pośrednio przez mediatora (Anioł Boży) objawiła w jakiś sposób pierwszym rodzicom przepisy kultowe. Walter Raleigh, anglikanin w swej „Historii świata” zauważa że prawdziwe dowody na istnienie Boga kryły się w naturze. Poprzez Jego własne słowo i poprzez świat widzialny człowiek poznaje Boga. Jego poglądy podzielali: R. Boyle, I Newton, J. Locke

Objawienie nadnaturalne (nadprzyrodzone) - Objawienie (revelare) - odsłaniać, odkrywać. jest to pełne i doskonałe samoudzielenie się Boga światu i człowiekowi w tajemnicy wcielenia Jezusa Chrystusa

Teorie niekatolickie:

• Protestantyzm pierwotny - wyszedł z uznania nadprzyrodzonego charakteru Objawiniea. Jego przekaz widzi w PŚ, jednak na innej płaszczyźnie widzi rolę Tradycji i Kościoła. (sola scriptura)

• Racjonalizm - w I poł XIX w. widział w rozumie ludzkim jedyną drogę rozpoznania i odczytania Objawienia, przeczył wszelkim formom objawienia przekraczające możliwości rozumu

• Immanentyzm - wskazywał jako źródło Objawienia czynniki doświadczenia uczuciowego, które dopiero w następnej fazie było reflektowane rozumowo

• Pozytywizm A. Comte'a - zacieśniał granice poznania świata tylko do zjawisk i dlatego przeczył możliwości poznania Boga nawet drogą objawienia przez dzieła stworzone

• J. S. Mill- dopuszczał możliwość prawdopodobnego poznania Boga przez wnioskowanie z ładu istniejącego świata

• Egzystencjalizm - uważa za jedyną drogę poznania konkretne istnienie podmiotu poznającego. Podmiot ten nie ma możliwosci przekonać się o racjonalności świata poza nim istniejącym. Nie może dostrzec objawienia Istoty najwyższej

• Modernizm - na pocz XX w. odrzucił możliwość objawienia nadnaturalnego i objawienia naturalnego. Głosi subiektywizm i pozanie wszelkie droga uczuciową

• Teologia dialektyczna K. Barth'a - odrzuca możliwość poznania Boga ze stworzeń(odzrzuca wyraz objawienia naturalnego) głosi konieczność przylgnięcia do Słowa Bożego w PŚ

2. Objawienie Boże według Soboru Watykańskiego II

Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym - Dei Verbum (1965). 2. Spodobało się Bogu objawić siebie samego i ujawnić tajemnicę swej woli dzięki której ludzie mają dostęp do Ojca w Duchu św. Przez to zatem Objawienie Bóg niewidzialny zwraca się do ludzi jak do przyjaciół aby ich zaprosić do współpracy z sobą. Cechy Objawienia:

1. Objawienie ma charakter TEOCENTRYCZNY: Bóg jest inicjatorem i przekazicielem tego Objawienia, ale też treścią i celem. Bóg objawia nie „coś” (zespół prawd) ale siebie samego

2. Objawienie jest PERSONALISTYCZNE: Bóg objawia siebie samego a nie tylko prawdy o sobie. Jest to realne samodarowanie się Boga, a nie intelektualistyczne pouczenia. W nadmiarze miłości zwraca się do ludzi jak do przyjaciół - widzenie dialogiczne

3. Objawienie ma charakter HISTORIOZBAWCZY: Bóg objawia się w historii przez słowo i czyn. Objawienie realizuje się w historii świata. Historia jest osobową manifestacją, świadectwem Boga. Chrystus znajduje się w centrum ekonomii zbawienia

4. Objawienie ma charakter CHRYSTOLOGICZNY: Jezus dopełnia dzieła zbawienia i doprowadza Objawienie do końca „przez całą swą obecność, słowa i czyny, znaki i cuda, śmierć i pełne chwały zmartwychwstanie i zesłanie Ducha św.

Chrystus posłany przez Boga, posłannictwo przekazuje dalej - Apostołom, a następnie poprzez nich następującemu Kościołowi, który staje się pośrednikiem w przekazywaniu Objawienia. Objawienie jest dynamiczne ponieważ Kościół ciągle dąży do doskonałości przesłania. Przyjmujący Objawienie winien jest posłuszeństwo Bogu (posłuszeństwo ma polegać na akcie zgody oraz na odpowiedzi Bogu całą wolną wolą człowieka).

3. Tradycja jako przekaz Objawienia Bożego

Tradycja to świadectwo o Objawieniu jako samoudzieleniu się Boga w Jezusie Chrystusie, które jako że jest związane określonymi faktami musi być przekazane historycznie, odnosząc się jednocześnie do samego Boga w Chrystusie. Stąd Tradycja w swej najgłębszej istocie, to samoudzielenie się Boga w teraźniejszość historii (traditio subiectiva). Dokonuje się w Duchu św. stąd przyjmowana jest właściwie przez wiarę.

Stary Testament - u Żydów rolę tradycji doktrynalnej objaśniającej prawo Mojżeszowe spełniała Miszna i halaka Nie było w niej miejsca na rozumowanie i dowodzenie lecz przekazywano ja systemem pamięciowym. Pisma ST powstały jako owoc wielowiekowego przekazu ustnego głównych treści historii Narodu Wybranego.

Nowy Testament - Jezus Chrystus nie przekazał swych nauk na piśmie, fakt ten zawiera sugestię Bożych zamysłów iż nauka Boża ma być przekazywana przede wszystkim życiem K-ła.. Syn Boże zapewnił Kościołowi stałą asystencję Ducha św. w zakresie przekazywania prawdy, czyli w zakresie tradycji doktrynalnej. Zasadniczą drogą przejawiania tradycji jest UNK powierzony Apostołom.

Klasyczne określenie Tradycji - wg Wincentego z Lerynu - tradycję stanowi to „w co zawsze, w co wszędzie i przez wszyskich wierzono”.

Tradycja jest elementem eklezjalnym.

1. Pismo św. jest produktem procesu Tradycji, w którym wiara świadków zmartwychwstania jest poświadczona i utrwalona.

2. Tradycja winna czuwać nad właściwym rozumieniem utrwalonej na piśmie Ewangelii

3. Tradycja jest twórczym i komunikacyjnym procesem przyswajania i przekazywania tego co przyjęte Kościołowi naszych czasów

4. Wszystkie przejawy życia wspólnoty wiernych w czasach poapostolskich tworzą Tradycję

Treść Tradycji:

1. wszystkie wypowiedzi Tradycji muszą odwoływać się do Pisma św.

2. muszą ukazywać swe zbawcze znacznie jako uprzytomnienie tajemnicy Chrystusa

3. muszą wykazywać swoją wspólnotowość

4. muszą potwierdzać się w osobistym życiu jako umożliwienie miłości do Boga

5. wszystkie wypowiedzi Tradycji stoją pod opieką Ducha św.

4. Rozumienie Objawienia Bożego przez protestantów, prawosławnych i katolików

Kościoły reformacji - protestanci

Jedyną absolutną, nadrzędną wobec wszystkich możliwych autorytetów miarą Objawienia jest PISMO ŚW. (sola scriptura), ściślej mówiąc jego ośrodek, nauka o usprawiedliwieniu grzesznika przez łaskę (sola gratia).

5. Wiara jako odpowiedź na Objawienie Boże - Stary i nowy Testament o wierze

Wiara jest odpowiedzią człowieka na Boże Objawianie, odpowiedzią egzystencjalną, obejmującą całego człowieka, jego rozum, wolę, uczucia i całą osobę PŚ nazywa tę odpowiedź na Boże Objawienie „posłuszeństwem wiary”.

Karl Rahner zajął się analizą problemu wiary. Problem ten wynika z natury człowieka, który sam dla siebie jest nieskończonym pytaniem. Wg Rahnera transcendencja to pragnienie stałego przekraczania siebie (nazwana świętą tajemnicą).

Wiara przerasta naturalne siły człowieka w tym iż związuje go z Bogiem i wciąga w orbitę bezpośredniego oddziaływania Bożego. Zbawiająca wiara nie może poprzestawać na samych siłach poznawczo-wolitywnych człowieka ale jest też wynikiem działania Boga w nas. Wiara nie przekreśla rozumowych sił ludzkich, a nawet je zajmuje i zakłada. Przerasta je tak jak każde współdziałanie Boga przerasta działanie człowieka. Wiara będąc dziełem łaski uwzględnia prawa rozumu i wolności człowieka. Pytanie o wiarę to pytanie o rozumną wolę przyswojenia sobie wartości Objawienia.

Stary Testament- współczesnego rozumienia wiary nie wolno nam wprost odnosić do pojęć starotestamentalnych. Jednym z pierwszych obrazów określających właściwy stosunek ludzi do objawiającego się Stwórcy został przekazany w relacji o Abrahamie. Całe dzieje ludu przezeń prowadzonego są zawierzeniem Bogu Jahwe. Bóg zażądał wiary pewnej, a jej brak konsekwentnie karał, nawet u mężów wybranych. Wiara określała indywidualny i bezpośredni stosunek do Jahwe, stosunek człowieka do przymierza zawartego z Bogiem. Wiara Izraelitów wypływała z ich wspólnotowej refleksji nad własnymi dziejami przez które objawiał się Bóg. Była ich wspólną odpowiedzią wobec Boga. Kształtowała też obyczajowość ludu bożego.

Nowy testament - przyjął ze ST orientację historiozbawczą, bo wjej wymiarach rozpoczął swoje nauczanie Zbawiciel. W NT pierwowzorem jest wiara Maryi. Wiara w Ewangelii polegała na uznaniu mesjańskiego posłannictwa Jezusa Chrystusa. Zaznacza to szczególnie św. Mateusz. Św. Jan wskazuje że źródłęm wiary jest łączność Jezusa z Ojcem. Wiara NT jest przede wszystkim wiarą w Zmartwychwstałego i Zmartwychwstanie. Wiara jest zarówno aktem jak i postawą określająca stosunek do Chrystusa jako Mesjasza i Boga-Człowieka. Jest aktem zbawiennym wewnątrz nawrócenia a zarazem trwałym stanem duszyopartym na wspólnocie, nadziei, wierności, posłuszeństwu, i wytrwałości. Opiera się ona na świadomości włączenia we wspólnotowe dzieje Ludu Bożego który śladem Chrystusa zmierza do swego w Nim odrodzenia i zmartwychwstania.

6. Analiza strukturalna aktu wiary

Wiara - to sprawność umysłu, rozpoczynająca w nas życie wieczne i sprawiająca, że umysł wyraża zgodę na to, co jest nieoczywiste.

Człowiek powinien pytać nie w co wierzy, ale komu wierzy. Wierzę Bogu!

• Przedmiotem formalnym aktu wiary jest Bóg objawiający prawdę o sobie

• Przedmiotem materialnym są prawdy, w które wierzymy (to co Bóg objawia)

• Treścią wiary jest to co Bóg o sobie objawił. Bóg jest miłością

Czynniki biorące udział w wierze: łaska, rozum, wola

1. aktu wiary dokonuje człowiek, ale pod wpływem łaski - łaski z zewnątrz, ale jest też łaska wewnętrzna pozwalająca objawienie przyjąć - ta wewnętrzna to wszczepiona cnota wiary (otrzymujemy ją na chrzcie św.) a także wtedy kiedy Bóg zwraca się do człowieka.

• Bóg daje aktualną łaskę, pomoc - jest to łaska uczynkowa - jeśli człowiek się jej sprzeciwi nie będzie działać. Warunkiem : pokora

2. w akcie musi wziąć udział rozum, człowiek powinien poznać to, w co wierzy

3. akt woli - uwierzenie zależy od decyzji woli, która jest wolna

Cechy aktu wiary, czyli jaka jest wiara?

• Pewna (o pewności decyduje Bóg, tj. przedmiot formalny)

• Niejasna - dotyczy spraw nieoficjalnych, tj. przedmiot materialny

• Nadprzyrodzona - źródłem jest nadprzyrodzona łaska

• Rozumna - dotyczy rozumu

• Wolna - dotyczy woli

Przymioty aktu wiary:

• Stała, mocna (oparta na Bogu)

• Powszechna (należy wierzyć we wszystkie prawdy objawione, a nie wybiórczo)

• Żywa, konsekwentna

Istota wiary polega na przyjęciu wyrażonych w objawieniu rzeczywistości.

7. analiza wyznania wiary

8. podstawowe pojęcia

prawda wiary - wiadomość o Bożym świecie, który nie jest bezpośrednio dostępny ludzkiemu poznaniu. Ta prawda jest Objawiona. Na ile Bóg się objawi, na tyle mogę Go poznać. Prawda wiary jest tajemnicą.

Tajemnica wiary - (misterium - coś zakrytego) to taka rzeczywistość, której człowiek nie potrafi w pełni ukazać mimo że jej doświadcza. Doświadcza prawdy ale nie potrafi jej wyrazić. Prawdy przekazane przez Boga są dla nas zakryte. Odkrywa je Bóg (jest ponad nami). Słowa człowieka nie są w stanie ukazać tej rzeczywistości, ponieważ ta prawda nas przekracza (jest transcendentna. Każda prawda wiary jest tajemnicą, lecz nie każda tajemnica jest prawdą wiary. Tajemnica jest czymś zakrytym ale Stwórca odkrywa przed swym stworzeniem rzeczywistość. Nośnikiem tajemnicy wiary jest przekaz - Tradycja. Boży przekaz przez ludzi wybranych przez Boga - dla ludzi

Depozyt wiary (apostolski) - to spuścizna. U źródeł wiary chrześcijańskiej znajduje się depozyt wiary (apostolski). Wiara musi być wierna depozytowi apostolskiemu. Apostołowie przekazali swoją naukę zakładanym przez siebie Kościołom. Zostawili spójny zbiór prawd wiary, nauczanie, sposoby wyjaśniania ksiąg, kult (podstawa i centrum kultu jest Eucharystia). Apostołowie ustanowili diakonów jako swoich pomocników. Przekazują świadectwo swego życia i doświadczenia, jeśli chodzi o nauczanie. Wierność depozytowi wiary jest istotna, najważniejsza, należy zachowywać powierzone wartości. Byli tzw. depozytariusze- ich obowiązek polegał na świadomym zachowaniu powierzonych im wartości „To coś otrzymał, utrzymuj jako nietknięte” (1Tm 6, 20). Depozytariusze mają strzec depozytu przez wierne głoszenie Ewangelii, dawanie ustnych pouczeń, kierowanie modlitwami wspólnoty, troskliwe dobieranie innych posług (urzędów), przeciwstawianie się obcym i przewrotnym naukom. Depozyt apostolski stanowi podstawową postać tradycji apostolskiej. Do depozytu wiary należy reguła wiary - u pisarzy chrześcijańskich końca II w. np. św. Ireneusz z Lionu nazywa to kanony prawdy. Kanony to podstawowy zarys nauczania kościelnego. Reguła wiary jest węższa od depozytu wiary.

Reguła wiary (regula fidei)- u pisarzy chrześcijańskich końca II w. np. św. Ireneusz z Lionu nazywa to kanony prawdy. Kanony to podstawowy zarys nauczania kościelnego. Reguła wiary jest węższa od depozytu wiary. Jest to sama nauka - wiara jako zespół prawd. podstawowe nauczanie wspólnoty wierzących, podstawowe nauczanie doktrynalne Kościoła, które istniało jako doktryna i stanowiło podstawę ortodoksji (prawdziwości). Zawiera najważniejsze treści wiary chrześcijańskiej pochodzące z objawienia, przekazane przez Apostołów. T reguła jest niezmienna bo pochodzi z objawiania. Za tą normą stoi autorytet kościoła. Św. Augustyn dużo wniósł do pojmowania j. teologicznego - dla niego regula fidei była zasadnicza, podkreślał dużą jej wartość w Kościele.

Symbole wiary- streszczenie wiary. Symbol jest głoszony, wypowiadany i spisany. Pochodzi od gr. symbolein (iść razem). Symbolon (rzeczownik)-symbol. Symbolizować to czuć razem. Symbol wiary stanowi owoc spotkania wiary chrzescijańskiej z jednej strony i różnych języków kulturowych z drugiej strony. Każdy symbol wiary jest (chrzcielny jest najstarszy) jest zachowany w liturgii. symbol wiary streszcza wiarę, to ABC wiary.

Artykuły wiary - (res fidei) odnoszą się do samego Boga i Jego działania.

9. porządek tradycji w wierze chrześcijańskiej - sukcesja apostolska

Cechą charakterystyczną wiary jest to ze jest ona tradycjonalna. Tradycja wyraża całość przekazu. Tradycja: ustna i pisemna. Pierwszymi którzy otrzymali przekaz od Jezusa byli Apostołowie (forma ustna), Ona została spisana (forma pisemna). Tradycja ustna jest żywym przekazem. Kościół od samego początku żyje w porządku tradycji. Tradycja w rozumieniu K-ła rzymskokatolickiego odnosi się do tego co przekazywane i do samego aktu przekazywania. Tradycja wiary została przejęta z przekazu Apostołów. Tradycja jest zawsze wspólnotowa (eklezjalna). Z nauki św. Pawła wynika że początkiem przekazu jest sam Bóg, bo przekazał - dał swego Syna, wydał Jezusa Chrystusa za nas wszystkich. Tradycja ma porządek trynitarny - Ojciec daje swego Syna, to Syn jest tradycją Ojca, Duch św. zaś tradycją Syna. Tradycja apostolska (Apostołowie są bezpośrednimi uczestnikami Objawienia) i poapostolska (ci co przejęli po Apostołach). Między jedna i drugą tradycją istnieje ciągłość i sukcesja (sukcedere- następować po kimś). Tradycja poapostolska nie ma takiego autorytetu jak apostolska. Tradycja poapostolska jest podporządkowana tradycji apostolskiej. Pan dał Apostołom głoszenie Ewangelii i poprzez nich otrzymaliśmy jej prawdę aby była fundamentem wiary. To źródło znajduje się w mandacie danym przez Jezusa Chrystusa. Sukcesja apostolska - (successere - następować po kimś; tradere - przekazywać) sięga do tych, którrym Apostołowie powierzyli K-ły, poprzez przekazanie pism i wyznanie wiary np. Credo chrzcielne w trad. Chrześć. Jest po dzień dzisiejszy. Celem sukcesji jest umożliwienie pozostania wiernym nauce Chrystusa. Sukcesja gwarantuje tożsamość chrześcijańską, aby ją zachować trzeba:

• Zachować wierność depozytowi wiary chrześcijańskiej

• Zachowania zdrowej nauki w Kościołach

• Ustanowienie w nich starszych (presbiterioj) - gest włożenia rąk symbolizuje ciągłość i autentyczność tego Urzędu Apostolskiego

Św. Klemens Rzymski - dokonuje syntezy działalności samych Apostołów. Sukcesja jako akt wyznaczenia, przekazania, powołania osoby mającej sprawować posługę. Regułą sukcesji była aprobata całego kościoła (wszystkich wierzących).

Hegezyp (II w.) Żyd nawrócony na chrześcijaństwo. Przejawiał troskę o prawdziwość nauki Chrystusowej, Wędrował od k-ła do k-ła w celu wykazania ortodoksji (prawdziwości) urzędów biskupich

Istnieje ścisły związek między ortodoksją a sukcesją. Sukcesja jest gwarantem ortodoksji. Pierwszą rolą sukcesji apostolskiej jest utrzymanie K-łów w wiernie strzeżonej prawdzie wiary chrześcijańskiej wywodzącej się od Apostołów.

Sw. Ireneusz z Lyonu wykazuje na autentyczność kościołów i wskazuje na prymat K-ła Rzymskiego. Każdy następca zachowuje sukcesję apostolska. 3 składniki sukcesji apostolskiej:

• Sukcesja regularna - wychodząca od samych Apostołów

• Pewny charyzmat prawdy i zdrowe słowo (nieskazitelność słowa)

• Nienaganne prowadzenie się biskupów (muszą być to ludzie prawi)

Kościoły chrześcijańskie muszą mieć charakter eklezjalny - wspólnotowy, żaden biskup nie może nauczaćć w izolacji, służą temu synody.

10. Kanon Pisma św. i symbole wiary

Kanon z gr. to reguła, polega na ustanowieniu reguły czyli formy określenia i zamknięcia pewnego katalogu ksiąg. Kanon powstawał stopniowo, a pojawił się gdy formalizuje się zasada autorytetu biskupa w kościele. Trzeba było ustalić jakiś korpus pism i ostatecznie je zamknąć by zachować Kościoły wiernymi nauce Apostołów. Nie ma aktu który by formalnie ustanowił kanon pism, na pomysł ustalenia wpadli Żydzi (wyznawcy judaizmu). K-ół przejął spuściznę żydowską. Judaizm palestyński i hellenistyczny tzw. Żydzi w Diasporze. Żydzi chcieli uporządkować. Zaczęto od tradycji palestyńskiej - pragnienie ustalenia tzw. Biblii żydowskiej na synodzie w Jabne. Synody żydowskie w latach 75-113 ( w tym czasie Żydzi postanowili ustalić swoje św. pisma) na synodzie w Jabne ustalono że kanon zawiera 39 ksiąg. W judaizmie hellenistycznym było inaczej, było więcej ksiąg. Właściwy judaizm uważa te księgi za heterodoksyjne.

Dla chrześcijan z jednej strony było to łatwiejsze. Chrześcijanie opierali się na Septuagincie (tłum. ST na grecki III w. przed Chr, Aleksandria). Chrzescijaństwo miało sprawę ułatwioną bo przyjęło kanon św. pism Izraela. Źródłem już chrzescijańskim jest najstarsza lista ksiag ST Melitona z Sardes (bp. tego miasta II/I w.) ta lista zawiera księgi Biblii hebrajskiej (39 ksiąg). Ojcowie K-ła posługiwali się Biblia hebr. Św. Augustyn podaje kompletną listę kanonu greckeigo pims ST „De doctrina christiana” -jego dzieło

Kwestia NT: 1Tm 5, 18 ten problem ustalenia kanonu tu występuje, za pisma uchodziły te które zawierały słowa Jezusa i te które były w judaizmie np. Pwt 3, 16 i słowa Jezusa poświadczone w Łk 10, 17. Ranga tego nauczania jest bardzo istotnaKanon pism K-ła zaczął się ustalać w czasach poapostolskich

Rozwój kanonu biblijnego

Kanon biblijny oznacza listę ksiąg Pisma Świętego, uznanych za podstawę do wnioskowania o prawdach, niezbędnych do zbawienia - za "miarę" tych prawd (hebr. kaneh = 'miarka, kij mierniczy'). Za kanoniczne uznawano księgi rozeznawane przez Kościół jako natchnione (napisane nie z własnej woli Autorów, ale z inspiracji Boga).

Rozwój kanonu Starego Testamentu

1000-50 przed Chr.:

Spisano wszystkie księgi Starego Testamentu

ok. 200 przed Chr.:

Powstaje Septuaginta: poczatkowo grecki przekład Pięcioksięgu, nastepnie kolejnych ksiąg Starego Testamentu

lata 30-100:

Chrześcijanie w greckojęzycznej diasporze używają jako Pisma Świętego m.in. Septuaginty (46 ksiąg). Narasta niepokój rabinów o czystość nauki i poczucie zagrożenia ze strony ekspansywnej "sekty".

ok. 90:

Uczeni rabini spotykają się w Jamni (Yavne) i decydują o uznaniu za kanoniczne dla judaizmu wyłącznie 39 Ksiąg kanonu faryzejskiego, które są w tym czasie znane w języku hebrajskim

ok. 400:

Powstaje przekład zwany Wulgatą, obejmujący 46 ksiąg Starego Testamentu: św.Hieronim tłumaczy Biblię z języka hebrajskiego (Stary Testament) i greckiego (Nowy Testament) na łacinę. Wiedząc o kanonie hebrajskim i trudnościach z jednoznacznym przyjęciem jednego wariantu tekstowego Septuaginty, ma zamiar ograniczyć się do 39 ksiąg Starego Testamentu, wyłączając zeń księgi deuterokanoniczne (Tobiasza, Judyty, 1 i 2 Machabejska, Mądrości, Syracha i Barucha), które uważa za apokryfy; jednak papież Damazy chce, by kanon obejmował 46 ksiąg Septuaginty - stąd Wulgata ma ich właśnie 46.

1536:

Marcin Luter tłumaczy Biblię z hebrajskiego i greki na język niemiecki. Zakłada, że skoro Stary Testament napisali Żydzi, należy przyjąć ich kanon. Umieszcza 7 ksiąg spoza kanonu hebrajskiego w dodatku, który tytułuje "Apokryfy".

1546:

Katolicki Sobór Trydencki potwierdza "raz na zawsze" niezmienną kanoniczność 46 ksiąg. Jest to kanon węższy niż kanon prawosławny.

Rozwój kanonu Nowego Testamentu

ok. 51-125:

W okresie siedemdziesięciu lat zostały napisane wszystkie księgi Nowego Testamentu - a w tym czasie powstały także inne, niekanoniczne pisma chrześcijańskie - na przykład Didache (ok. 70 roku), 1 List Klemensa (ok. 96), List Barnabasza (ok. 100) oraz siedem listów Ignacego Antiocheńskiego (ok. 110).

ok. 140-160:

Marcjon, rzymski przedsiębiorca, naucza o istnieniu dwóch Bogów: Jahwe - okrutnego Boga Starego Testamentu, i Abba - dobrego ojca z Nowego Testamentu. Marcjon odrzuca Stary Testament jako Pismo Święte, a z Nowego Testamentu uznaje tylko 10 listów św. Pawła i 2/3 Ewangelii św. Łukasza (jako antysemita, usuwa wszystkie wzmianki o narodowości Jezusa). "Nowy Testament" Marcjona jest pierwszym zbiorem ksiąg - zmusza to Kościół do zajęcia stanowiska odnośnie "trzonu" kanonu: czterech Ewangelii i Listów św. Pawła.

ok. 200:

Pozostałe księgi kanonu nie są jeszcze ostatecznie "oficjalnie" zaakceptowane, choć wydaje się, że panuje powszechna zgoda co do ich natchnionego charakteru: według jednego z zestawień pochodzących z Rzymu (fragment Muratoriego, ok. 200 r.), Nowy Testament składa się z 4 Ewangelii, Dziejów Apostolskich, 13 Listów św. Pawła, 3 (z 7) Listów powszechnych (1 i 2 J, Jud) oraz Apokalipsy : św. Jana i św. Piotra.

ok. 230:

Orygenes wymienia m.in. List do Hebrajczyków i List św. Jakuba jako księgi kanoniczne.

367:

Najwcześniejsza lista ksiąg Nowego Testamentu, dokładnie taka sama jak współczesna, zapisana przez Atanazego, biskupa Aleksandrii, w jego liście z okazji Wielkanocy roku 367. Ta sama lista zostanie powtórzona jeszcze kilkakrotnie w IV wieku, m.in. podczas synodu w Kartaginie.

904:

Papież Damazy w liście do jednego z biskupów wymienia wszystkie księgi Nowego Testamentu (ich kolejność jest taka sama, jak współcześnie).

1442:

Kościół potwierdza we Florencji kanoniczność 27 ksiąg Nowego Testamentu, nie orzekając o niezmienności kanonu.

1536:

W swoim przekładzie Nowego Testamentu z języka greckiego na niemiecki Luter przesuwa 4 księgi Nowego Testamentu (List do Hebrajczyków, List św. Jakuba, List św. Judy i Apokalipsa św. Jana) na koniec Biblii, uznając, że są mniej kanoniczne niż pozostałe.

1546:

Podczas Soboru Trydenckiego Kościół Katolicki potwierdza raz na zawsze kanoniczność 27 ksiąg Nowego Testamentu.

Symbole wiary - streszczenie wiary. Symbol jest głoszony, wypowiadany i spisany. Pochodzi od gr. symbolein (iść razem). Symbolon (rzeczownik)-symbol. Symbolizować to czuć razem. Symbol wiary stanowi owoc spotkania wiary chrześcijańskiej z jednej strony i różnych języków kulturowych z drugiej strony. Każdy symbol wiary jest (chrzcielny jest najstarszy) jest zachowany w liturgii. symbol wiary streszcza wiarę, to ABC wiary.

Symbole wiary należą do trzeciego warunku ortodoksji (obok kanonu PŚ i sukcesji apostolskiej). Symbol i kanon (gromadzi całość autentycznych świadectw tej wiary - księgi treści nauki Chrystusa) są nierozdzielne. Symbol zawiera treść wiary. Źródłem prawd wiary jest nauka Kościoła która zaczyna się symbolem wiary. Symbole wiary są krótkie (chrzcielne zadają pytanie: czy wierzysz w Boga?) oraz długie (credo mszalne nicejsko-konstantynopolitańskie).Symbole wiary pełnią funkcję;

• Wyznaniową - uwaga zwrócona jest na akt wyznania wiary oraz na podmiot wiary

• Doktrynalną - dotyczy ona formułowania i precyzowania wiary

Symbol to „iść razem”, wiara musi być wspólnotowa

Cechy charakterystyczne symbolu wiary:

• Każdy symbol to streszczenie wiary

• Każdy symbol ma strukturę trynitatną (bo wyraża ona strukturę Boga - 3 osoby) i linearną- historyczna (no każdy symbol był formułowany w historii

• Każdy symbol ma elementy polemiczne, formułowanie wiary nie jest oczywiste bo wiara może być formułowana. Bóg wykracza poza ludzkie pojęcia

Historia symbolu wiary:

Od końca IV w. chrześcijańska wiara opiera się na dwóch wyznaniach: Symbol Apostolski oraz Symbol nicejsko - konstantynopolitański

Funkcja wyznaniowa symbolu wiary ma aspekty

• Zaangażowanie wierzącego na rzecz Boga, które ma charakter przymierza

• Jednomyślności wspólnoty wierzących

• Posługi wzajemnego uznania (uświadomienie sobie swojej tożsamości chrześcijańskiej)

Funkcja wyznaniowa niesie imperatyw moralny. Czy jestem uczciwy wobec swojej wiary? Głównym miejscem jest liturgia Kościoła. Być wierzącym to wierzyć Bogu.

11. Rozwój dogmatów

12. Magisterium Kościoła

Chrystus z imienia wybiera konkretnych ludzi. Przyszedł pełnić wolę Ojca. Z istoty swej ma służyć prawdzie. Ten urząd mają pełnić ludzie którzy otrzymują mandat i nakaz od Chrystusa. Nauka Jezusa Chrystusa to prawda o zbawieniu. Są prawdy celu i prawdy pomocne w realizowaniu do tego celu. Magisterium kościoła nie stanowi prawdy zbawczej. Magisterium stanowią biskupi, papież, sobór powszechny - jakość jest różna. Magisterium Kościoła to gwarant zachowania prawdy, kwalifikowana służba prawdzie, ale nie prawda chrześcijańska. KO nr 8-jest mowa czym jest Magisterium, a czym prawda chrześcijańska→jako prawda zbawcza wskazuje że desygnatem prawdy chrześć. Jest Jezus. Pismo św. stanowi formę tradycji pisanej. Magisterium K-ła definiuje doktrynę chrzesć., ocenia ją. Ma to związek działalnością nauczycielską. Nauczanie Apostołów jest bardzo ważne w nauce J CH. Należy być wiernym nauczaniu Apostołów, którzy tworzą urząd nie w sensie legalistycznym lecz życiowym. Ich autorytet jako nauczycieli K-ła jest widoczny. Magisterium jest doktrynalne, moc i kompetencje nie biorą się z niego samego, bo Jezus zapewnia o asystencji Ducha św. Kościół jako całość utrzymuje się w wierze i dzięki Mag Kość. Chroni przed wypaczeniem. Do kompetencji apostołów należy także posługa słowa. Ma ona 2 konstytutywne elementy: materialny (nauka Apostołów otrzymana od Chrystusa i przekazywana, posługa słowa) i formalny (nakaz Jezusa z zapewnieniem asystencji Ducha św., posłannictwo i łaska). Apostołowie byli założycielami pierwszych kościołów chrześcijańskich, byli depozytariuszami pierwotnego Objawienia. Nauczanie biskupów jest bez watpienia elementem decydującym, jest to część prawdy o Kościele, jego apostolskości K-ół jest apostolski tzn że bierze udział w proroczej funkcji Chrystusa, ma udział w misji apostolskiej. Cały kościół jest podporządkowany Słowu Bożemu, jest nosicielem, świadkiem i głosicielem Słowa. Sobór Wat I ogłosił dogmat o nieomylności papieża , a Sob. Wat II potwierdza ten charyzmat. Urząd nauczycielski Ość. Nie głosi Ewangelii własnej ale naucza tego co mu zostało przekazane przez J Ch, czyli przez Jego pierwszych świadków-Apostołów, UNK jest nieomylny. Należu mu się posłuszeństwo wolo i rozumu.

---