Operacje otwartego rynku są podstawowym instrumentem umożliwiającym utrzymanie krótkoterminowych rynkowych stóp procentowych na poziomie spójnym z ustalonym przez RPP poziomem stopy referencyjnej NBP.
Operacje podstawowe są standardowo przeprowadzane w sposób regularny (raz w tygodniu), z 7-dniowym z reguły terminem zapadalności.
Na przetargach obowiązuje stała rentowność na poziomie stopy referencyjnej NBP.
Z uwagi na oczekwiane utrzymwanie się nadpłynności w sektorze bankowym operacje te polegająna emisji bonów pieniężnych NBP.
Operacje dostrajające mogą zostać podjęte w celu ograniczenie wpływu zmian w warunkach płynnościowych w sektorze bankowym na wyskokośc krótkoterminowych rynkowych stóp procentowych.
Mogą one obejmować operacje absorbujące (emisję bonów pienięznych NBP, transakcje reverse repo) oraz zasilające (przedtermimowy wykup bonów pieniężnych NBP, transakcje repo).
Zapadalność, rentowność oraz sposób przeprowadzania operacji są uzależnione od sytuacji występującej w sektorze bankowym.
Operacje REPO - operacje mające na celu zasilenie sektora bankowego w płynność, krótkoterminowe i długoterminowe, których zabezpieczenie stanowią papiery wartościowe akceptowane przez NBP.
Operacje strukturalne mogą zostać przeprowadzone w celu długoterminowej zmiany struktury płynności w sektorze bankowym.
Gdyby wystąpiła taka konieczność, bank centralny może przeprowadzić następujące operacje strukturalne: emisję obligacji, przedterminowy wykup obligacji, zakup oraz sprzedaż papierów wartościowych na rynku wtórnym.
W celu zarządzania płynnością sektora bankowego NBP może przeprowadzić swapy walutowe.
Swap walutowy polega na tym, że NBP kupuje (lub sprzedaje) złote za walutę obcą na rynku kasowym i jednocześnie odsprzedaje (lub odkupuje) je, w ramach transakcji terminowej w określonej dacie.
Rezerwa obowiązkowa
Podstawową funkcją rezerwy obowiązkowej jest stabilizowanie bieżących warunkó płynnościowych w sektorze bankowym.
Ewentualne zmiany stóp rezerwy obowiązkowej bedą uzależnione od kształtowania się warunkó płynnościowych w sektorze bankowym.
Interwencje walutowe:
Instrumentem polityki pienięznej który może zostać wykorzystany przez NBP, są interwencje na rynku walutowym.
Zmiany kursu walutowego wywierają istotny wpływ na stabilność makroekonomiczną i finansową gospodarki.
Mogą więc zaistnieć okolicznośći, w których RPP zadecycuje za dążenie do zapewnienia stabilnośc makroekonomicznej i finansowej kraju, sprzyjającej średniookresowej realizacji celu inflacyjnego, wymaga dokonania interwencji na rynku walutowym.
Kurs walutowy po roku 1989.
1. System sztywnego kursu walutowego (styczeń 1990 - październik 1991)
2. System pełzającej dewaluacji (od 14 października 1991)
3. System pełzającego pasma (od maja 1995)
4. System płynnego kursu walutowego (12 kwietnia 2000 - obecnie)
Pod koniec lat 80. jednym z głównych problemów gosp. był szalejąca inflacja. W grudniu 1989 r wyniosła ona 639,6% w skali roku.
Ograniczenie inflacji stanowiło jedną z głównych przyczyn usztywnienia kurstu złotego w styczniu 1990 r.
Kurs ten miał stanowić tzw. "nominalną kotwicę antyinflacyjną" i służyć stabilizacji gospodarki.
W skutek utrzymywania stałego kursu złotego na poziomie 9500 zł za dolara, przy inflacji wyższej niż u głównych partnerów handlowych, pogorszyła się konkurencyjność polskiego eksportu, a wzrosła opłacalność importu. Od 1990 r. wzrastał wolumen importu, a na początku 1991 r. załamał się eskport - jego wolumen w marcu 1991 r. był o 28% mniejszy niż rok wcześniej.
W tej sytuacji, 17 maja 1991 r. dokonano dewaluaji złotego o 16,8%.
Zdecydowano o oparciu kursu już nie tylko o dolara, ale o koszyk walut. W ramach koszyka znajdowało się pięć walut: dolar z udziałem 45%, marka niemiecka z udziałem 35%, funt brytyjski z udziałem 10%, oraz frank szwajcarski z udziałem odpowiednio po 5%.
Koszyk obowiązywał do końca 1998 r i odzwierciedlał strukturę polskiego handlu zagranicznego, niwelował wahania kursowe.
Dewaluacja poprawiła dynamikę eksportu i bilans obrotów bieżących.
Małą częstotliwość dewaluacji (skokowo) negatywnie wpływała na polski eksport.
Należało więc zmienić system tak, aby przy zachowaniu celu antyinflacyjnego, poprawić systematycznie konkurencyjność eksportu.
W tym celu w październiku 1991 r. zrezygnowano z typowego kursu sztywnego na rzecz kursu pełzającego.
W nowym systemie złoty poddawany był dewaluacji wobec koszyka pięciu walut o 1,8% miesięcznie.
Szybkość dewaluacji była powiązana z poziomem inflacji. W miarę spadku inflacji zmniejszano stopień miesięcznej dewaluacji.
Jednocześnie, dla utrzymania konkurencyjnośc eksportu, dokonano dwóch dewaluacji kokowychL 28 lutego 1992 o 12% i 27 sierpnia 1993 o 8%.
Na modyfikację systemu kursowego w 1995 r. wpłynęła liberalizacja przepływów kapitałowych i uregulowanie międzynarodowej sytuacji Polski.
Spadek ryzyka inwestowania kapitału w Polsce skłonił zagranicznych inwestorów do kupna polskich skarbowych.
Powyższe czynniki spowodowały że od czerwca 1993 mieliśmy doczynienia z dodatnim saldem przepływów kapitałowych.
W tej sytuacji zdecydowano sięna modyfikacjęsystemu kursowego. 16 maja 1995 r. wprowadzono tzw. system pełzającego pasma wahań.
Jest to najbardziej elastyczna odmiana systemu kursu stałego
W ten sposób poprzez zwiększenie ryzyka kursowego wzrosło ryzyko dla inwsetycji krótkoterminowych.
W ten sposób ograniczono napływ zagranicznego kapitału spekulacyjnego do kraju.
System pełżające pasma polegął na dopuszczeniu odchyleń kursów złotego od kursu centralnego (ustalanego wciąż na zasadzie pełzającej dewaluacji przez NBP) o 7%.
O ile przed 95 rokiem kurs NBP był kursem urzędowym o tyle od 95 był on jedynie punktem odniesienia.
Wprowadzono też mowy typ kursu - kurs fixingowy. Był to kurs po jakim banki komercyjne były gotowe kupić lub sprzedać walutę bankowi centralnemu.
Na podstawie tego kursu NBP ustalał tabele kurstowe.
Ostatecznie 12 kwietnia 2000r. na wniosek RPP, rząd zdecydował o wprowadzeniu systemu kursu płynnego. Oznaczało to zniesienie dewaluacji pełzającej, parytetu centralnego i pasma wahań.
Wraz z wprowadzeniem systemu kursu płynnego, NBP zastrzegł sobie prawo do interwencji na rynku walutowym, jednak obiecał jednocześnie, że skorzysta z tej możliwości dopiero w sytuacji kryzysowej.
Strategie realizacji celów polityki pienięznej.
Bank centralny nie ma możliwości bezpośredniego oddziaływania na poziom cen, koncentruje się na określeniu realizacji celów operacyjnych. Określa zatem poziom zmiennych, do których przeważnie zalicza się podaż pieniądza, stopę procentową, kurs walutowy, nominalny PKB oraz prognozę inflacji - pełnią one rolę wskaźników polityki pieniężnej.
W zależnosći od tego, jaki cel pośredni zostanie obrany wyróżnia się:
- strategię monetarną (monetary targeting) - jako bezpośredni cel występuje podaż pieniądza
- operowania zmianami stopy procentowej (interest rate targeting) - wpływanie na ceny kredytów
- oddziaływania na kurs walutowy (exchange rate targeting) - uwzględnianie jego wpływu na na ceny eksportu i importu oraz pośredniego pływu na poziom cen krajowych
- oddziaływanie na dochód nominalny (nominal income targeting) - uzależnienie politki pieniężnej od dochodu nominalnego
- startegię bezpośredniego celu inflacyjnego - dążenie dp uzyskania określonego poziomu inflacji
Strategia monetarna - to tradycyjny sposób prowadzenia polityki pieniężnej przez bank centralny. Koncepcja wynikająca z długookresowego związku pomiędzy podażą pieniądza a inflacją.
Regulowanie podaży pieniądza - władze puboiczne usiłują dostosować wzrost podaży pieniądza do poziomu przewidywanej aktywności gospodarczej oraz nie dającego się uniknąć wzrostu cen.
Operowanie zmianami stóp %
We współczesnej gospordarce st. procentowa pełni 2 funkcje:
- funkcję wskaźnika - informuje o polityce pieniężnej i o intencjach rządu
- funkcję bodźca - jednak wpływ stopy % na realne procesy gospodarcze jest ograniczony, bo:
reakcja sektorów gospodarki na zmianęst% jest zróżnicowana
niektóre inwsestycje mają podstawowe znaczenie dla przetrwania
Orientowanie się na kurs walutowy oznacza, że uwzględnia się jego duży wpływ na ceny eksportu i bezpośredni wpływ na poziome cen krajowych.
Kurs walutowy nie w pełni wyraża zmiany w sytuacji i polityce pieniężnej ponieważ wpływa na poziom cen krajowych i może być przez nie determinowany
- wahania kursu walutowego, zwłaszcza w krótkich okresach mogą być wywołane
1. zmianami stopy inflacji w kraju i za granicą
2. przepływami kapitału
3. interwencjami walutowymi włądz
4. konionkturalnymi zmianami w gospodarce światowej
Strategia uzależniająca prowadzienie polityki pienięznej od dochodu nomienalnego (PNB) polega na:
- wyznaczniu określonej ściężki wzrostu tego dochodu
- reagowaniu władz monetarnych w zależności od odchyleń rzeczywistrego pnb od zadanej wcześniej i podanej do publicznej wiadomości ścieżki