Efekty działania ołowiu na organizm człowieka.
Ołów i kadm należą do metali ciężkich powszechnie występujących w środowisku człowieka. Mimo niepełnych danych epidemiologicznych dotyczących skutków środowiskowego narażenia na działanie ołowiu w Polsce, zwraca uwagę wzrost standaryzowanego wskaźnika umieralności w populacji zamieszkującej obszary ekologicznego zagrożenia i występowanie dodatniej liniowej zależności między liczbą zgonów i zawartością ołowiu w pyle.
Do organizmów zwierzęcych i człowieka ołów dostaje się:
a) drogą pokarmową:jest zawarty w wodzie, pożywieniu a także przez używanie naczyń glazurowanych ołowiem.
b) oddechową lub przez skórę.
Jest absorbowany głównie w płucach (ok. 35%) i przewodzie pokarmowym (2-16%) wydalany głównie z moczem i kałem ( 16%).
Akumulowany jest przede wszystkim w kościach (ok. 90%).
Z występowaniem ołowiu w środowisku wiąże się problem szkodliwego działania małych dawek tego metalu. Obecnie uważa się, że nie istnieje poziom progowy dla toksycznego działania ołowiu i że metal ten w zakresie nawet bardzo niskich stężeń we krwi może oddziaływać niekorzystnie, szczególnie na młode organizmy. Narządami krytycznymi dla toksycznego działania ołowiu są nerki i mózg, a specyficzność narządowa działania ołowiu ma związek z obecnością białka wiążącego ołów. W efekcie długotrwałej ekspozycji na duże dawki ołowiu często występuje gruczolakorak nerki. Rozważane są różne mechanizmy rakotwórczego działania ołowiu, chociaż dla żadnego z nich nie zgromadzono dostatecznej liczby dowodów.
W wysokich stężeniach ołów działa genotoksycznie, prawdopodobnie przez wpływ na aktywność enzymów istotnych w syntezie i/lub naprawie DNA. Przypuszcza się, że niehistonowe proteiny, biorące udział w tworzeniu jądrowych ciał wtrętowych lub kompleksów ołowiowo-białkowych, mogą zmieniać funkcje genetyczne.
Wpływ ołowiu na układ krwiotwórczy oraz ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy jest znany, podobnie jak objawy żołądkowo-jelitowe, mięśniowo-szkieletowe i endokrynne w zatruciu tym metalem. Przedłużająca się ekspozycja może powodować zaburzenia w reprodukcji i nadciśnienie. Ołów zwalnia przewodnictwo nerwowe, wpływa na homeostazę wapnia i jest inhibitorem wielu enzymów.
Wpływ metali ciężkich na układ immunologiczny jest wielokierunkowy, nie do końca poznany i wymaga dalszych badań.
W dużym skrócie:
Stężenie ołowiu w surowicy mniejsze niż 10 μg/L jest uważane za bezpieczne
Losy ołowiu w organizmie
Kumuluje się w organizmie
25-40% przenika do tkanek miękkich
około 15% do kości
pozostała ilość jest wydalana
W tkankach miękkich przebywa do 30 dni w kościach przebywa do 20 lat
Działanie neurotoksyczne
Wiążąc się z grupami tiolowymi i sulfhydrolowymi enzymów zaburza ich działanie
wypiera z enzymów inne metale
zaburza równowagę elektrolitową enzymów
zaburza syntezę dopaminy i GABA
upośledzenie umysłowe dziecka
upośledzenie procesów poznawczych
rzadko - zaburzenia behawioralne (agresja)
zwolnienie przewodnictwa w nerwach ruchowych
Układ krwiotwórczy
Zaburza syntezę hemu
skraca czas przeżycia erytrocytów
Układ wydzielania wewnętrznego
Hamuje hydroksylację 25-(OH)2 - witaminy D
opóźnienie uwapnienia kości
Układ wydalniczy
uszkodzenie nerek pod postacią śródmiąższowego zwłóknienia i zmian zanikowych kanalików I rzędu
Układ krążenia
nadciśnienie
Układ rozrodczy
Poronienia
niska masa urodzeniowa noworodków
zmniejszenie liczby plemników
zmniejszenie ruchliwości plemników
Narządy zmysłów
Hamuje syntezę rodopsyny - uszkadza wzrok
upośledza słyszenie wysokich tonów