Konspekt5i6, Uniwersytet Jagielloński


Uniwersytet Jagielloński
Instytut Psychologii

„Psychologia poznawcza”

Wykład 5 i 6
Uwaga i świadomość

Kontrola procesów poznawczych


Jarosław Orzechowski

Selekcja informacji i uwaga - pytania

Jaka jest funkcja uwagi selektywnej?

Czy selekcja informacji
jest niezbędna?

Jak to jest możliwe, że pomimo bardzo ostrej selekcji informacji docierającej do naszego systemu poznawczego - zwykle - zachowujemy się adekwatnie do sytuacji? Ale czy zawsze…? (Irving Langmuir)

Czy selekcja informacji jest procesem świadomym?

Czy uwaga jest mechanizmem jednorodnym, czy też jest wiele rodzajów uwagi?

Uwaga - definicje

Uwaga to zjawisko, dzięki któremu aktywnie przetwarzamy ograniczona pulę informacji spośród olbrzymiej jej ilości, jaka jest nam dostępna za pośrednictwem zmysłów, z pamięci i innych procesów poznawczych.

R. Sternberg (1996)

Uwaga to system odpowiedzialny za selekcję informacji i zapobieganie negatywnym skutkom przeładowania systemu poznawczego przez nadmiar danych.

Nęcka, Orzechowski, Szymura (2006)

Uwaga - funkcje

- ekstensywność/ intensywność uwagi

Selektywność uwagi

0x08 graphic
0x01 graphic

To podobno jest hodowla skorupiaków…

0x08 graphic
0x01 graphic

A to nie są koła wygryzione przez krowy, lecz radiolokatory.

Selektywność uwagi - metodologia badań

Paradygmat prezentacji dwuusznej (technika cieniowania, shadowing)

Cherry (1953)

Chociaż:

Broadbent (1958), teoria wczesnej selekcji
uwaga działa jak filtr/zwrotnica

Moray (1959)
efekt „coctail party” w laboratorium: badani reagowali na swoje imię prezentowane w kanale ignorowanym

Wniosek: filtr jest nieszczelny

Gray & Wadderburn (1960); Lackner & Garret (1972)

Treisman (1964), teoria „osłabiacza”

Johnston (1978), teoria elastycznego filtra uwagi

problem jednego czy wielu filtrów uwagi

Deutch & Deutch (1963)

Norman (1968)

Czujność, detekcja sygnałów

Czujność - zdolność do reagowania na stymulację (sygnał) oraz ignorowania zakłóceń (szumu i dystraktorów) w długiej perspektywie czasowej.

Testy czujności

Przeszukiwanie - aktywne przeglądanie (skaning) otoczenia w celu odnalezienia obiektów spełniających określone kryteria

Szeregowość vs równoległość przetwarzania informacji

Szeregowość przetwarzania informacji - właściwość systemu przetwarzania informacji/ procesu poznawczego polegająca na realizowaniu operacji poznawczych w określonej sekwencji; rozpoczęcie kolejnej operacji możliwe jest po zakończeniu wykonywania poprzedniej

Np. aby rozpoznać obiekt niezbędne jest jego uprzednie spostrzeżenie

Równoległość przetwarzania informacji - właściwość systemu przetwarzania informacji/ procesu poznawczego polegająca na jednoczesnym realizowaniu kilku operacji poznawczych

Np. możliwe jest jednoczesne słuchanie i oglądanie przekazu, możliwe jest jednoczesne oglądanie filmu i szydełkowanie, możliwe jest jednoczesne deklamowanie wiersza i granie na fortepianie

Szeregowość vs równoległość przetwarzania informacji

Dotyczy:

Treisman (1986), teoria szeregowej integracji cech w obiekt

●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●○●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●

Treisman (1986), teoria szeregowej integracji cech w obiekt

●□●●□●●●●●□□●●●□●●●●●●□●●□□●●□●●□●●●●●●●●□□□●●●□●●●●●●●□□●●●●●●□●□●●□●●●□●□●●●□□●●●●□●□●●●□●●●□●□●●●●●□●●□□●●●●□●□□●●●●●●●□●●□□○●●□●●●●●□●●●●□□●●●□●●●□●□●●□●●□●●●□●●●●□●●●●□●●●●●●□●●□●●●□□●

Odstępstwa od modelu szeregowej integracji cech:

●□●●□●●●●●□□●●●□●●●●●●□●●□□●●□●●□●●●●●●●●□□□●●●□●●●●●●●□□●●●●●●□●□●●□●●●□●□●●●□□●●●●□●□●●●□●●●□●□●●●●●□●●□□●●●●□●□□●●●●●●●□●●□□○●●□●●●●●□○●●●□□●●●□●●●□●□●●□●●□●●●□●●●●□●●●●□●●●●●●□●●□●●●□□●

Podzielność uwagi

Podzielność jest funkcją uwagi odpowiedzialną za kontrolę wykonania dwóch lub większej liczby (czynności) procesów jednoczesnych

Podzielność uwagi - teoria modułów

Allport, Antonis i Reynolds (1972), teoria niezależnych modułów

technika zadań jednoczesnych:

technika cieniowania:

Summers & Kennedy (1992)

Deutch (1983)

Strategie radzenie sobie z zadaniami jednoczesnymi:

Kahneman (1973), teoria zasobów mentalnych

Podzielność uwagi - metodologia badań

Paradygmat podwójnego zadania (dual task) - DIVA

0x01 graphic

Podzielność uwagi - teoria specyficznych zasobów

Hirst & Kalmar (1987), Navon & Gopher (1979)

Podzielność uwagi - teoria procesów limitowanych

Norman & Bobrow (1975), procesy limitowane danymi i zasobami

0x01 graphic

Intensywność vs. ekstensywność uwagi

Kolańczyk (1992), wymiar intensywności/ ekstensywności uwagi

Uwaga a świadomość
(Di Nuovo, 1993)

0x01 graphic

(Lehrl i Fisher, 1988)

0x08 graphic
0x01 graphic

Zjawisko poprzedzania (priming) polega na tym, że bodziec pojawiający się wcześniej wpływa na szybkość i łatwość przetwarzania bodźców pojawiających się później; efekt poprzedzania obserwuje się również wtedy, gdy bodziec poprzedzający eksponowany jest podprogowo

Poprzedzanie semantyczne, pozytywne, Neely (1977)

0x01 graphic

Poprzedzanie semantyczne, negatywne, Tipper (1985)

0x01 graphic

Poprzedzanie semantyczne, Marcel (1983)

0x01 graphic

Kontrola poznawcza to zdolność systemu poznawczego do nadzorowania i regulowania własnych procesów poznawczych, a także do planowanego sterowania ich przebiegiem.

NOS (2006)

Kontrola poznawcza dotyczy monitoringu poprawności bieżącego przetwarzania informacji, korygowania jego błędów, doboru najefektywniejszych strategii wykonania i przydziału limitowanych zasobów przetworzeniowych (czyli wszystkiego tego o co podejrzewa się homonuculusa)

Metakomponenty (procesy kontrolne) są to procesy wykonawcze wyższego rzędu wykorzystywane w planowaniu, monitorowaniu i podejmowaniu decyzji w trakcie wykonywania zadania poznawczego.

R. Sternberg (1985)

Rodzaje kontroli poznawczej/ funkcje zarządcze:

Automatyzacja jest procesem, dzięki któremu czynność poznawcza lub motoryczna stopniowo uwalnia się spod kontroli poznawczej, przez co jest wykonywana szybko i bez wysiłku, ale schematycznie.

NOS (2006)

Procesy kontrolowane i automatyczne

Teoria kontinuum (Shiffrin i Schneider, 1977)

Procesy kontrolowane:

Procesy automatyczne:

Procesy kontrolowane:

Procesy automatyczne:

Koszty automatyzacji

Zjawisko interferencji

Zjawisko interferencji polega na tym, że jedna czynność zakłóca wykonanie innej czynności.

Hamowanie

Hamowanie jest mechanizmem uwagowym, którego funkcją jest utrudnienie dostępu do informacji nieistotnych* lub powstrzymaniu niepożądanej* reakcji.

* w stosunku do aktualnie wykonywanej aktywności poznawczej

Stroop (1935)

Stroop (1935), wnioski

Tzelgov & Henik (1995), procedura

Tzelgov & Henik (1995), wnioski

Zjawisko interferencji

Interferencja ma miejsce gdy:

Zmniejszenie interferencji może się odbyć poprzez:

zautomatyzowanie czynności kontrolowanej

1



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Konspekt4, Uniwersytet Jagielloński
Konspekt3, Uniwersytet Jagielloński
Konspekt1, Uniwersytet Jagielloński
01 genetyka BG 2010, Uniwersytet Jagielloński, Genetyka, Genetyka, Ćwiczenia
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO
Powstanie Uniwersytetu Jagiellońskiego, studia
1 immunoglobuliny, Uniwersytet Jagielloński, Genetyka, Genetyka
Preferowane hipermarkety przez studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego
04 genetyka BG 2010, Uniwersytet Jagielloński, Genetyka, Genetyka, Ćwiczenia
Test - egazmin, Uniwersytet Jagielloński, Anatomia, Anatomia z chomika
Wszechnica Uniwersytetu Jagiellońskiego, andragogika

więcej podobnych podstron