014901

się tylko raz, natomiast bierze się jedno omywanie górnej połowy ciała, i polewania kolan. W ten sposób stopniuje się powoli zabiegi, aż w końcu dojdziemy do nasiadówek, półkąpiolków i kąpieli całkowitych} do polewania kolan, polania grzbietu i polania pleców. Polewania te można rozdzielić według upodobania, a najlepiej jest, gdy na dzień każdy przypadnie jeden zabieg. Kto wytrwale robi zabiegi w powyżej podanym porządku. ten zwolna poprawi swoje zdrowie.

Niektórzy ludzie bardzo zalecają nerwowym ciepłe kąpiele. Z wieloletniego doświadczenia mogę jednak zapewnić, że ciepła woda nie jest wcale pożyteczną dla nerwowych; czyni ona ciało ociężałem, wątłem i rozdrażnia je jeszcze więcej. Przyjeżdżało do mnie bardzo wielu neurasteników, którzy wzięli trzydzieści, czterdzieści, a nawet pięćdziesiąt kąpieli ciepłych na dwadzieścia ośm, lub trzydzieści stopni; cóż jednak przez nie uzyskali? Nic! — Znam jednego urzędnika wojskowego, który wziął więcej niż pięćdziesiąt ciepłych kąpieli; osłabiły go one i rozdrażniły tak bardzo, że już chciał robić podanie o spensjonowanie. Przedtem jednakowoż chciał zrobić próbę w Wórishofen, i oto nadspodziewanie udała się ona dobrze. W krótkim czasie wyzdrowiał zupełnie, i mógł obowia.zki swe spełniać znowu z większą łatwością aniżeli pierwej.

Często używają dzisiaj dla wyleczenia tej choroby masowania, jeszcze częściej elektryzowania. Nieraz podczas moich publicznych wykładów postawiłem takie pytanie: „Kto z pośród grona licznych słuchaczy był już masowany, ten niechaj rękę podniesie do góry^u. Wówczas podniosło się nieraz więcej niż piętnaście rąk; większość z nich jednakże oświadczyła, że im po masow^raniu było gorzej, a nie lepiej.

Pewien lekarz chciał podczas wykładu zalecić słuchaczom masowanie; zebrało się wówczas osiemset do tysiąca osób. Skoro rozpoczął najpiękniejszymi argumentami dowodzić pożytku z masowania, i zalecać je gorąco, powstał taki śmiech i piekielny hałas, że musiał opuścić mównicę wśród rozmaitych szyderstw i wesołych docinków.

Elektryzowanie weszło jednakowoż w modę i za-lecanem bywa coraz częściej nerwowym. Nie chcę wydawać o niem żadnego wyroku, ale z wielkiej liczby nerwowych ludzi, którzy przyjechali do Worishofen, żaden nie umiał wykazać dodatnich skutków elektrycznej kuracji. Nie mogę też pojąć, jak może wzmocnić cale ciało prąd elektryczny, który gwałtownie w nie. uderza.

Neurastenia jest ogólnem zaburzeniem całego systemu nerwowego, a objawia się wielką drażliwością, brakiem energji, niedolężnością w spełnianiu obowiązków, zniechęceniem, melancholią i t. p. Najczęściej choroba ta nawiedza osoby przeciążone umysłową pracą, i rozpoczyna się lekkim bólem głowy, biciem serca, uciskiem na głowę, zaburzeniami trawienia, krótko - ogólnem osłabieniem ciała.

Jakżeż często zdarza się, że uczeń w pierwszych latach robi doskonałe postępy? Naraz zjawiają się neurasteniczne objawy, i student pomimo najlepszej woli nie może nauczyć się niczego! — R.tz przyszedł do mnie student i oświadczył, że go oddalono rok przed ukończeniem uniwersytetu, ponieważ stracił pamięć, i nie może się niczego nauczyć. Przyczyną jego słabości był nerwowy nacisk na głowę, i niewytłumaczony jakiś niepokój. Brał u mnie przez ośm tygodni rozmaite zabiegi wodolecznicze, jednakowoż spostrzegłem, że niewielkie nastąpiło polepszenie w jego chorobie. Poradziłem więc młodzieńcowi, ażeby książki rzucił precz, zaniechał wszelkiej nauki, wziął się do robót polnych, na świe-żem przebywał powietrzu, używał nadal zabiegów wodoleczniczych, i żywił się prostymi pokarmami. Student zgodził się na moją radę i rzekł, że łatwo ją wykonać może, gdyż ojciec jego jest wieśniakiem, wróci więc do domu, i stanie do roboty za trzeciego parobka. Po kwartale był u mnie, i opowiedział, że się zupełnie wyleczył ze swych dolegliwości neurastenicznych. Wrócił napowrót do nauki, ukończył z łatwością z dobrym postępem ostatni rok studjów. został wyświęcony na kapłana, i już kilka lat pracuje na parafii w zupełnem zdrowiu.

Dwudziestoośmioletni człowiek, pracujący ciągle w kanoelarji, stracił nagle siły do dalszej pracy. Ska-