13503 skanuj0035

4 ŚREDNIOWIECZNA PIEŚŃ RELIGIJNA POLSKA

A dać raczy, jegoż prosimy:

A na świecie zbożny pobyt,

¹⁰ Po żywocie ra(j)ski przebyt.

Kyrieleison.

Od pierwszej połowy XV w. utwór rozrasta się przez doczepienie nowych zwrotek. Dowodzi tego drugi z rzędu zachowany przekaz pieśni, znajdujący się w rękopisie Biblioteki Jagiellońskiej, sygn. 408, k. 87 verso, zawierającym Decisiones rotę Wilhelmi Horborg, zapisanym w 1408 r.

W rozszerzonej wersji Bogurodzicy wyróżnia się, począwszy od Aleksandra Brucknera, tzw. pieśń wielkanocną (w. 12-34) i tzw. pieśń pasyjną (w. 35-48).

Transkrypcja niniejsza pochodzi z wydania: Bogurodzica, s. 98-99.

Bogurodzica dziewica, Bogiem sławiena Maryja,

Z twego syna Gospodzina Matko zwolena, Maryja! Zyszczy nam, spuści nam,

Kyrieleison.

⁵ Twego dzieła Krzciciela, bożycze,

Usłysz głosy, napełni myśli człowiecze.

Słysz modlitwę, jąż nosimy,

BOGURODZICA

w. 1 Bogurodzica dziewica [...] Maryja - formy mianownika w funkcji wołacza; Bogiem sławiena - przez Boga chwalona, w. 2 gospodzin - pan; zwoleny - z wielu wybrany, w. 3 zyszczy - pozyskaj; spuści - spuść, ześlij, w. 4 Kyrieleison - Panie, zmiłuj się (zwrot z greckich pieśni kościelnych).

w. 5 twego dzieła - dla twego; krzciciel - chrzciciel; bożycze - wo-łacz od „bożyc” - syn Boga.

w. 6 napełni myśli - spełń zamiary.

w. 7 słysz - usłuchaj ;jąż nosimy - którą zanosimy.

Oddać raczy, jegoż prosimy:

A na świecie zbożny pobyt,

¹⁰ Po żywocie rajski przebyt.

Kyrieleison.

Nas dla wstał z martwych Syn Boży.

Wierzyż w to, człowiecze zbożny,

Iż przez trud Bog swój lud ¹⁵ Odjął diablej strożej.

Przydał nam zdrowia wiecznego,

Starostę skował pkielnego,

Śmierć podjął, vuspomionął Człowieka pirwego.

²⁰ Jenźe trudy cirpiał za wiernie,

Jeszcze był nie prześpiał zaśmiemie,

Aliż sam Bog zmartwychwstał.

Adamie, ty boży kmieciu,

Ty siedzisz u Boga (w) wiecu.

w. 8 raczy - racz; jegoż - czego, w. 9 zbożny - tu: zasobny (dosłownie: obfity w zboże), w. 10 rajski przebyt - mieszkanie w raju. w. 12 nas dla - dla nas.

w. 13 wierzyż - wierz-że; zbożny - tu: bogobojny (przymiotnik od

,3óg”)-

w. 15 odjąć - odebrać; diabla stróża - diabelska opieka, w. 17 pkielny - piekielny.

w. 18 śmierć podjął - uległ śmierci; wspomionąć - wspomnieć, w. 19 człowieka pirwego - człowieka pierwszego, tj. Adama, w. 20 jenże - który; trud - umartwienie; zawiemie - prawdziwie, w. 21 prześpieć — zyskać pomyślny wynik; zaśmiemie - pokornie, w. 22 aliż - aż, dopóki nie.

w. 23 kmieć (łac. comes) - towarzysz, później wysoki urzędnik książęcy; tu: rolnik.

w. 24 wiece — rada.