13503 strony56 57

Rys. 10. Izodapany - linie jednakowych całkowitych kosztów transportu na jednostkę produkcji. W punkcie P, wyższe koszty transportu są równoważone przez niższe koszty pracy Źródło: R. Domański 1990, s. 37

Graficzne wyznaczenie nowego optimum za pomocą izodapan staje się skomplikowane i nieprzejrzyste. Stosuje się obecnie techniki komputerowe.

Teoria Webera, niewątpliwie znacząca dla dalszego rozwoju teorii lokalizacji,zakładała sporo uproszczeń, przez co nie wyjaśniała wielu wyborów lokalizacyjnych dokonywanych w praktyce. Stąd też podejmowano dalsze próby nad jej zbliżeniem do rzeczywistości. Wymienić tu można przykładowo E. M. Hoovera, który rozwinął klasyfikację kosztów, wprowadził czynniki instytucjonalne (np. podatki lokalne) i zróżnicował koszty transportu w zależności od kierunku przewozu, charakteru ładunku itp., pozostając jednak w ramach ogólnej teorii Webera, opartej na kryterium minimalizacji kosztu.

2.3. Lokalizacja przedsiębiorstw A. Lóscha

Klasyczne czynniki lokalizacji wymienione przez A. Webera zostały uzupełnione i rozszerzone przez następnych badaczy. Teoria Webera pomijała np. wszelkie rozważania nad rynkami zbytu. Zagadnieniem wyjaśniającym zachowania lokalizacyjne, opierające się na hipotezie o przestrzennej zmienności cen zbytu, zajął się A. Losch (patrz rys. 6b).

Swoje główne dzieło Losch [1940] rozpoczął od rozwinięcia teorii lokalizacji. Za kryterium optymalnej lokalizacji przyjął maksymalizację sprzedaży, w odróżnieniu od Webera, który poszukiwał punktu minimalnych

4

kosztów. Ta różnica przesłanek ma konsekwencje lokalizacyjne.

teorii przedsiębiorstwo będzie szukać lokalizacji możliwie

blisko odpowiednio chłonnego rynku, na którym mogłoby zbywać swoje wyroby. A. Losch wprowadził do rozważań lokalizacyjnych czynnik popytu, przyjmując, że inne czynniki są równomiernie rozłożone i dostępne. Analizę rynku opierał on na klasycznej krzywej popytu, wyznaczającej zależność między ceną a podażą. Do lego modelu wprowadził trzeci wymiar - odległość. Umożliwiało to uwzględnienie z jednej strony wpływu kosztów dystrybucji na zyski firmy, a z drugiej - zależności pomiędzy obszarem rynku a wielkością popytu. Jeśli popyt na wyroby przemysłu nie jest wielkością stałą i wykazuje elastyczność względem cen i dochodów, wówczas produkcja i jej lokalizacja kształtują się odmiennie przy ułożeniu minimalizacji kosztów oraz maksymalizacji zysków. Teoria Lóscha ma /.istosowanie tylko do wyjaśnienia zachowań mniejszych przedsiębiorstw, pozostających względem siebie w sytuacji stabilnej konkurencji.

W koncepcji Loscha działalność przedsiębiorstw konkurujących jest współzależna. Przy założeniu wolnej konkurencji liczba konkurentów na rynku będzie wzrastała. Każde przedsiębiorstwo będzie zmniejszało obszary rynkowe swoich konkurentów aż do stanu, w którym znikną zyski nadzwyczajne¹⁵. Rezultatem wolnej konkurencji jest tendencja do maksymalizacji liczby podmiotów gospodarczych. Lokalizację przedsiębiorstw ustala się jako wypadkową dwóch przeciwstawnych sił: maksymalizacji indywidualnych zysków

" /ysld nadzwyczajne powstają wtedy, gdy koszty produkcji są niższe niż. przeciętne dla danej Uitlęzi.