13788 PwTiR070

138 Rozdział 6

nych warunków poruszania się na szlaku turystycznym. Sprawa dotyczyła śmiertelnego wypadku turysty zwiedzającego grotę przy szlaku turystycznym w wyniku zranienia przez głaz, który oberwał się spod nóg innej osoby zwiedzającej. Nie można zakładać, że każdy wchodzący do takiej groty czyni to na własne ryzyko. Bezczynność zarządcy danego terenu w zakresie odpowiedniego zabezpieczenia groty i umieszczenia odpowiednich ostrzeżeń przed grożącymi niebezpieczeństwami, powoduje jego odpowiedzialność za wypadki, którym mogą ulec zwiedzający.

Taką właśnie odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego ponosi gmina w razie niepodjęcia koniecznych działań w celu usunięcia z drogi gminnej zagrożeń bezpieczeństwa przechodniów, w tym oczywiście turystów. W ujęciu wyroku Sądu Najwyższego z 28 maja 1997 r. (sygn. akt III CKN 82/97) przesłanką tej odpowiedzialności deliktowej gminy jest wykazanie winy funkcjonariusza komunalnego. Jest to tzw. wina organizacyjna (anonimowa), związana z niewykonaniem obowiązków przez gminę, co nie wymaga ustalenia winy konkretnego funkcjonariusza. Obecnie jednak w świetle powołanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2001 r. oraz nowych regulacji art. 417 i nast. k.c. nie ma potrzeby w przypadkach odpowiedzialności gminy za zaniechanie odwoływania się do koncepcji tego rodzaju winy opracowanej w nauce prawa.

Trzeba podkreślić, że gmina ma obowiązek wykonywania nadzoru i kontroli nad utrzymaniem bezpieczeństwa, czystości i porządku przez użytkowników nieruchomości. Brak należytego nadzoru nad wykonaniem tego rodzaju ustawowych obowiązków, przy jednoczesnym wykazaniu zaniedbań w tym zakresie użytkownika danej nieruchomości, rodzi w świetle wyroku Sądu Najwyższego z 2 lutego 1972 r. (sygn. akt II Cr 572/71) odpowiedzialność deliktową gminy w razie wypadku na nieodśnieżonym, oblodzonym chodniku. Dotyczyć to może każdego poszkodowanego, w tym oczywiście również turysty.

6.2. Bezpieczeństwo w lasach

Turystyka i rekreacja bardzo często mają miejsce na terenie lasów, które zajmują ok. 9 min ha, co stanowi 28,6% powierzchni Polski. Pod względem powierzchni lasów Polska znajduje się w regionie na dobrym czwartym miejscu po Francji, Niemczech oraz Ukrainie. Przy tym zdecydowana większość lasów to lasy publiczne, bo aż 82,5%. Same lasy państwowe zaś to aż 78,4% wszystkich lasów w Polsce. Ok. 2% powierzchni leśnej zajmują parki narodowe, co ma istotne znaczenie dla turystyki i rekreacji.

Zasady zachowania się w lasach i ich ochrony oraz gospodarki leśnej określa ustawa o lasach z 1991 r., która definiuje las jako grunt o powierzchni zwartej co najmniej 0,1 ha, pokryty roślinnością leśną lub przejściowo jej pozbawiony, przeznaczony do produkcji leśnej albo stanowiący rezerwat przyrody lub część parku narodowego, bądź wpisany do rejestru zabytków. Lasem jest też grunt związany z gospodarką leśną, zajęty dla jej potrzeb pod budynki i budowle, urządzenia melioracji wodnych, linie podziału przestrzennego lasu, drogi leśne, tereny pod liniami energetycznymi, szkółki leśne, miejsca składowania drewna, jak również wykorzystywany na parkingi leśne oraz urządzenia turystyczne. Pojęcie lasu jest więc szerokie i warto pamiętać, że będąc na parkingu leśnym lub drodze leśnej, jesteśmy w lesie!

Powołana ustawa o lasach jest stosowana do wszystkich lasów bez względu na formę ich własności. Warto zaznaczyć, że zgodnie z tą ustawą prowadzi się trwale zrównoważoną gospodarkę leśną mającą na celu m.in. walory krajobrazowe oraz zachowanie lasów i korzystnego ich wpływu na klimat, powietrze, wodę, glebę, warunki życia i zdrowia człowieka i na równowagę przyrodniczą. Gospodarka ta jest oparta na zasadach:

® powszechnej ochrony lasów;

•    trwałości utrzymania lasów;

•    ciągłości i zrównoważonego wykorzystania wszystkich funkcji lasów;

•    powiększania zasobów leśnych.

Realizacja wymienionych zasad gospodarki leśnej wymaga przestrzegania zasad udostępniania lasów ustalonych przez ustawę o lasach. Mają one na celu ochronę i zachowanie lasów oraz zapewnienie bezpiecznego w nich pobytu. Powszechna ochrona lasów wymaga przestrzegania zasad ich zabezpieczenia przeciwpożarowego, które zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z 2006 r. Rozporządzenie to ustala trzy kategorie zagrożenia pożarowego lasów (kat. I - duże zagrożenie, kat. II - średnie, kat. III - małe). Przy tym ze względu na masowy ruch rekreacyjny i turystyczny las może być zaliczony do wyższej kategorii o większym zagrożeniu pożarowym. Zarazem są ustalone cztery stopnie zagrożenia pożarowego lasów (0. stopień - brak zagrożenia, 1. stopień - małe zagrożenie, 2. stopień - średnie, 3. stopień - duże). Przy trzecim stopniu zagrożenia pożarowego wprowadza się zakaz wstępu do lasu, jeżeli przez kolejnych 5 dni wilgotność ściółki mierzona o godz. 9^<K) jest niższa od 10%. Ponadto omawiane rozporządzenie określiło zasady prowadzenia obserwacji w celu wczesnego wykrycia pożaru, powiadomienia o nim i podjęcia akcji ratowniczych w lasach o powierzchni powyżej 300 ha zaliczonych do I lub II kategorii zagrożenia. W lasach zaś o powierzchni powyżej 10 tys. ha zaliczonych do wskazanych kategorii zagrożenia stosuje się cztery kategorie pasów przeciwpożarowych, które służą zabezpieczeniu przeciwpożarowemu zwartych obszarów leśnych położonych przy obiektach mogących stanowić zagrożenie pożarowe dla lasów (np. przy parkingach). Ustalone są też zasady organizowania baz sprzętu do gaszenia pożarów' lasów i co najmniej jedna taka baza musi być w każdym parku narodowym.

Ważne znaczenie dla turystyki i rekreacji ma zasada ustalona przez ustawę o lasach, że lasy będące własnością Skarbu Państwa są udostępniane dla