14414 stronap 71

70

Wszystkie ustalenia i prawidłowości dotyczące poradnictwa wychowawczego dotyczą także i poradnictwa zawodowego.

Poradnictwo wychowawcze jest określane przez A. Kargulową w dwóch znaczeniach:

-    jako teoria zajmująca się analizą, opisem i interpretacją zjawisk poradniczych związanych z wychowaniem (stanowi ona podstawę praktycznych działań udoskonalających ten proces),

-    jako system działań społecznych optymalizujących proces wychowania.^M

Próby zajmowania się poradnictwem wychowawczym, traktowanym jako teoria są rzadsze, natomiast szerzej opisywane są w literaturze działania praktyczne w tym zakresie. Teorię zajmującą się poradnictwem A. Kargulowa nazywa poradoznawatwem i traktuje ją w dwóch znaczeniach:

-    jako subdyscyplinę nauk społecznych,

-    jako wiedzę proceduralną lub metodyczną o tym, jak usprawniać poradnictwo, w tym takie wiedzę o tym, jak badać samo zjawisko poradnictwa, czyli praktykę.⁹

Przedmiotem zainteresowań niniejszego opracowania będzie poradnictwo zawodowe w znaczeniu drugim, jako określony system działań społecznych, które polegają na udzielaniu indywidualnych i grupowych porad osobom, które stoją przed koniecznością wyboru zawodu, drogi do zdobycia tego zawodu, miejsca i stanowiska pracy, doskonalenia i zmiany kwalifikacji. Tak określone poradnictwo zawodowe dotyczy osób młodocianych: uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych, a także osób dorosłych. Poradnictwo to może funkcjonować w ramach różnych instytucji i dlatego można je traktować jako system działań społecznych.

Poradnictwo wychowawcze Ii. Izdebska określa jako ogół poczynań różnych instytucji i organizacji, które zainteresowane są sprawami prawidłowego rozwoju oraz wychowania dzieci i młodzieży. Koncentruje się ono wokół problematyki wychowawczej, gównie-wokół-napotykanych przez rodziców trudności w postępowaniu z dziećmi w różny sposób upośledzonymi lub odbiegającymi od normy w rozwoju, podejrzanymi o upośledzenie umysłowe lub wykazującymi zaburzenia psychiczne, jak również wokół sprawy wyboru zawodu, który by najbardziej mógł odpowiadać zainteresowaniom dziecką i jego możliwościom psychofizycznym.^{1 J}

L. Banduro.i A. Bukowska-Jójwicka uważają, że w kwestii wyboru zawodu działania instytu .ji powinny przybierać charakter poczynań dążących do wyrównania tych różnic rozwoju psychofizycznego, które mają źródło w warunkach wychowawczych środowiska społecznego oraz polegać muszą na stosowaniu środków umożliwiających młodzieży przyswojenie wiedzy zawodowej, kształtowanie samooceny i postaw zawodowych.¹

Jak więc wynika z przedstawionych rozważań, poradnictwo zawodowe zajmuje określone miejsce w ramach poradnictwa wychowawczego, a wraz z nim w zakresie poradnictwa pedagogicznego. Na system poradnictwa pedagogicznego składa się funkcjonowanie określonych instytucji. Mogą one funkcjonować:

a)    w ramach systemu edukacji:

—    szkoły i placówki oświatowe — i opiekuńczo-wychowawcze,

—    poradnie psychologiczno-pedagogiczne,

—    ośrodki selekcyjne dla dzieci specjalnej troski,

—    pogotowia opiekuńcze,

—    poradnictwo w systemie wychowania środowiskowego;

b)    poza systemem edukacji:

—    ośrodek adopcji i opieki TPD,

—    poradnie zdrowia (ogólne i specjalistyczne),

—    ośrodki opiekuna społecznego,

—    ośrodki kuratora sądowego,

—    policyjne izby dziecka,

—    służby specjalne zakładów pracy,

—    ośrodki poradnictwa organizacji społecznych;

c)    jako poradnictwo masowe:

—    poradnictwo w ramach form upowszechniania wiedzy pedagogicznej w społeczeństwie,

— poradnictwo w ramach środków masowego przekazu.¹²

Poradnictwo zawodowe dotyczące zarówno dzieci, młodzieży jak i osób dorosłych może być usytuowane zarówno w ramach systemu edukacji i poza nim, może być także elementem poradnictwa masowego.

Przyjęło się jednak mówić łącznie o systemie dopełniających się wzajemnie działań - orientacji i poradnictwa zawodowego. System ten zostanie bliżej omówiony w rozdziale V'.

2. Zadania poradnictwa i doradztwa zawodowego

/

Zadania poradnictwa zawodowego można w ogólnym zarysie określić jako zbliżone do zadań orientacji zawodowej. Jednak poradnictwo ma swoją własna specyfikę i realizuje właściwe dla siebie zadania. Dlatego też zostaną one tutaj wyodrębniono jako swoiste dla tego typu działalności.