14443 IMG70

wie wynBuęin, wyr&hego niedosytu wiedzy w tym zakresie. Niemniej jednak,-wiedza ta (nawet w jej obecnej postaci) wydaje się niezbędni zarówno zpunktu widzenia teoretycznych rozważań na temat przyczyn trudności wychowawczych, jak i praktycznej użyteczności ich przezwyciężania. Przede wszystkim pozwala ona lepiej zrozumieć uczniów nieprzystosowanych społecznie, poznać granice możliwości wywierania wpływów wychowawczych i osłabić szkodliwe skutki poznanych uprzednio przyczyn.

W rozdziale tyto, poświęconym w całości przyczynom nieprzystosowania społecznego uczniów, najpierw dokonuję ogólnej charakterystyki tego rodzaju przyczyn łącznie z próbą ich klasyfikacji, a następnie przedstawiam kolejno przyczyny trudności wychowawczych tkwiące w środowisku rodzinnym i szkolnym oraz przyczyny biopsychiczne, czyli tkwiące w uczniu; na zakończenie zaś prezentuję pedagogiczne reperkusje znajomości przyczyn nieprzystosowania społecznego.

1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PRZYCZYN TRUDNOŚCI WYCHOWAWCZYCH

Z powodu niedostatecznie uzasadnionej i sprawdzonej wiedzy naukowej o genezie czy źródłach trudności wychowawczych, używane tutaj pojęcie przyczyny rozumiane jest nie w znaczeniu dosłownym, lecz szczególnie w sensie tzw. czynników ryzyka lub korelatów. odnoszących się nie tyle do związków przyczynowo-•ekutkowych między badanymi zjawiskami (zmiennymi), ile pewnych układów współzależności lub wapółwystępowania (obok siebie), jakie uwzględniono i zarejestrowano w badaniach (Havers N-* 1ML *» 117). Rozumienie takie sugeruje, iż ustalona przy-ctyaa ais zawaae musi pociągać za sobą niepożądane skutki. Csaaami może okazać się wyłącznie zjawiskiem współtowarzy-nąryea, a ni^nmtan nici nynnitdni sprawczym zaburzeń w a-dii—i i młodzieży. W każdym nade g wiązana jest ona