14878 PICT0024 (23)

Prawego, kiedy po raz pierwszy dało o sobie znać, nie było ono ani liczne wpływowe i składało siej z garstki drobnego rycerstwa • dawnych zwolennik księcia wrocławskiego^ . Brak stabilizacji wewnętrznej w Małopolsce i te wystąpienie władcy czeskiego z planami zagarnięcia tej dzielnicy spow^*' wały, że także niektórzy możnowładcy zaczęli skłaniać się w jego kieruj Momentem przełomowym była tu chyba rezygnacja Przemysła II, Po strew*

-    'hŁ

Wacława opowiedział się wówczas biskup krakowski z częścią wyżs_? ' duchowieństwa krakowskiego i być może niektórzy możni spośród dawny? stronników księcia wielkopolskiego niechętnych Łokietkowi.

Fakty te pozwalają odrzucić istniejącą w nauce hipotezę o przy^ łamu Wacława U przez Małopolan, wysuniętą w oparciu o przekaz Kro_nj, zbrasławskiej²⁷ Przede wszystkim przemawia przeciw niej przebieg wy<j rżeń Mianowicie pierwsze kroki interpretowane w nauce jako rozpoczęć starań o Małopolskę podjął Wacław II jeszcze za życia Henryka IV, nawet już w 1288 roku , a nie mamy żadnych podstaw aby sądzić, że wówczas powstało w Małopolsce popierające go stronnictwo. Na tom 1"^ między rezygnacją Przemysła II a pierwszą wyprawą czeską na Krak<^ upłynęło zbyt mało czasu, aby zdążył odbyć się zjazd możnych, który podjąłk decyzję wysłania posłów do Wacława II z propozycją objęcia tronu. Możty także wątpić w to, czy postanowienia tego zjazdu w jakikolwiek sposftk wpłynęłyby na plany władcy czeskiego. Rozpoczął on już wcześniej przygoto, wania do wyprawy, zdecydowany dochodzić zbrojnie swych praw do Mało. polski, a i zjazd taki nic mógł uznać się za reprezentację mieszkańców t* dzielnicy. Wywód Kroniki zbrasławskiej w tej kwestii jest wysoce tendencyjny a co więcej, sama kronika podaje fakty świadczące przeciwko przedstawione, mu przez nią przebiegowi wydarzeń . Niezgodna z przekazem tej kroniki jest ponadto treść dokumentu Władysława Łokietka z 1297 roku, w którym zrzekł się on swoich praw do Małopolski na rzecz Wacława II. Wymieniono w mm źródło uprawnień władcy czeskiego - darowiznę kilku osób - nie wspominając nic o elekcji .

Ustalenia dotyczące znaczenia stronnictwa Władysława Łokietka w Małopolsce zdają się być sprzeczne z przebiegiem wypadków z 1292 roku, kiedy to doszło do jego wycofania się bez walki z ziemi sandomierskiej (a częściowo także krakowskiej) i następnie kapitulacji w Sieradzu. Konieczne więc wydaje się poświęcenie większej uwagi tym wydarzeniom. W pierwszej połowie tego roku podjął Władysław Łokietek, wsparty posiłkami węgierskimi

wyprawę na ziemię krakowską. Wiadomość o tym podaje niezależnie od siebie kilka źródeł. Są to: dokument tego księcia dla biskupa płockiego Tomasza wystawiony in domino Craamensi antę Miechów w 1292 roku bez daty dziennej '¹, dwa dokumenty Andrzeja III dla rycerzy węgierskich z 17 i 21 marca 1293 roku nagradzające ich za pomoc zbrojną dla księcia kujawskiego' i przekaz Kroniki zbrasławskiej o pustoszeniu ziemi krakowskiej przez możnych małopolskich**. Żadne z tych źródeł nie podaje nawet przybliżonego czasu akcji Władysława Łokietka. Na czerwiec datował ją B. Włodarski. Uważał on, że nie mogło dojść do niej w pierwszych miesiącach roku, gdyż Wacława II spotykamy wówczas na Morawach. Dopiero po jego wyjeździć do Pragi książę piastowski mógł, jego zdaniem, odważyć się na wkroczenie do ziemi krakowskiej. Cały maj Łokietek spędził w Brześciu Kujawskim, co jest potwierdzone dokumentami i dopiero w czerwcu mógł wyruszyć do Małopolski**⁴. Ustalenie to budzi jednak pewne wątpliwości. Trudno przypuszczać, że obecność Wacława II na Morawach mogła powstrzymać Władysława Łokietka od realizacji planu zdobycia Krakowa. Zamierzał przecież utrzymać zdobyte terytoria, nie miało więc dla niego większego znaczenia, czy Wacław dowie się o jego akcji kilka dni wcześniej czy później. Poza tym pobyt Wacława w pobliżu granicy poświadczony jest tylko do połowy marca , co stwarza możliwość datowania wyprawy Łokietka już na kwiecień. Późniejszy termin nie wchodzi chyba w rachubę, gdyż stawia pod znakiem zapytania możliwość zorganizowania przez Wacława II wyprawy odwetowej już w połowie sierpnia , zważywszy, że należało skoordynować poczynania uczestników nieraz bardzo oddalonych, jak margrabiego brandenburskiego Ottona, mistrza pruskiego Meinharda, czy Bolesława płockiego. Należy dodać, że pobyt Władysława Łokietka w Małopolsce jest poświadczony w poło-•    •    1 37    ,    _Ł

wie kwietnia tego roku' , gdy nie wiemy nic pewnego o jego tam obecności w

czerwcu. Wobec tego wyjazd z bratem Kazimierzem na Kujawy w celu narady i następnie powrót na wyprawę czerwcową wydaje się być pozbawiony logiki. Wolno zatem przyjąć, że wyprawa Władysława Łokietka na Kraków odbyła się wczesną wiosną 1292 roku, najprawdopodobniej w kwietniu. Kierunek działań wskazuje na zamiar opanowania Krakowa. Walki toczyły się już pod Miechowem odległym od stolicy księstwa o jeden dzień marszu. Nic dziwnego, że administracja czeska wysyłała posłów do Wacława II z prośbą o posiłki. Znaczną część wojsk Władysława stanowili rycerze krakowscy, co znalazło swój wyraz w przekazie Kroniki zbrasławskiej.

47