15639 strona069

4,13. TOLEROWANIE WYMIARÓW LINIOWYCH 69

Położenie pola tolerancji względem wymiaru nominalnego może być (rys. 4.38):

• symetryczne, wartości odchyłek są jednakowe, ale mają różne

znaki, np. 20);”'®', lub 20 ±0,01;

• asymetryczne dwustronne, wartości i znaki odchyłek są różne,

•    asymetryczne jednostronne, wartości odchyłek są różne, znaki zaś jednakowe, np. 20+qq³1;

•    asymetryczne, jedna z odchyłek jest równa zero, np. 50,¹,⁰’⁰² lub 50°_0j02; na rysunkach wykonawczych w zapisie można ją pominąć.

QQ

RYS. 4.38 Położenie pola tolerancji

Tolerancje asymetryczne, w których odchyłka dopuszcza zmniejszenie ilości materiału, nazywa się tolerowaniem w głąb materiału', w tym przypadku wymiary nominalne określają największą objętość materiału (V_m3x). Odchyłki wymiarów zewnętrznych (wałków) są ujemne, wymiarów wewnętrznych (otworów) są dodatnie, a odchyłki wymiarów mieszanych i pośrednich są symetryczne. Każdy wymiar stolerowany w inny sposób można przekształcić w wymiar stolerowany w głąb materiału (rys. 4.39), i tak:

•    dla wałka N§f wymiar przyjmuje postać B _T,

•    dla otworu N§j wymiar przyjmuje postać A'^T.

Tolerowanie asymetryczne, w którym odchyłka dopuszcza tylko zwiększenie ilości materiału, nazywa się tolerowaniem na zewnątrz materiału-, w tym przypadku wymiar nominalny określa jego najmniejszą objętość materiału (V_mm). Odchyłki wymiarów