15655 skanowanie0031 (21)

I Ból u chorego na nowotwór

h skuła numeryczna — liczby od 0 do 10;

0 — ożimoza brak bólu, 10— najsilniejszy ból, jaki climy może sobie wyobrazić;

1 skala wzrokowo-analogowa — oznaczanie bólu na linii o długości 10 cm; 0 — brak bólu, 10 ciu — najsilniejszy ból, jaki chory może sobie wyobrazić.

4. Badania, dodatkowe; należy wykonywać je tylko wtedy, gdy od ich wyniku Wdeży dalsze leczenie przeciwbólowe, np. scyntygrafie czy RTG kości w razie podejrzenia przerzutów w celu ewentualnego zakwalifikowania do radioterapii paliatywnej. Czasami badania dodatkowe są niezbędne do lokalizacji zmian będących przyczyną bólu.

Standardy WHO leczenia bólu w chor obie nowotworowej

Podstawą farmakologicznego leczenia bólu nowo tworowego Jest stosowanie standardów światowej Organizacji Zdrowia (WHO).

Zasady te mówią, że należy stosować leki przeciwbólowe:

b doustnie, jeśli jest to możliwe (konieczna jest znajomość alternatywnych dróg podania leków - podskórnej, przezskómeji doodbytniczej);

1 według zegurku (w bólu przewlekłym dawki terapeutyczne podawane w stałych odstępach czasu wynikających z właściwości preparatu);

1 zgodnie z zeandatni drabuiy analgatycznej (wybór stopni drabiny zależy od natężenia, paloinećhani-zinu bólu i działań niepożądanych leków) (ryc. 2.1).

Drabina nnulgctyczna WHO

Lek dpljiora się Indywidualnie dla każdego chorego, z uwzględnieniem mechanizmu bólu i jego natęienia..

Wybór stopnia drabiny analgatycznej zależy zazwyczaj od natężenia bólu:

k 1 stopień: analgetyki nieopioidowe ± koanalgety-ki i lekt łagodzące objawy niepożądane;

► U stopień: sl«be opioidy + analgetyki nieopioidowe ± jtoanalgctyki ± leki łagodzące objawy nie-, pożądane;

|> III stopień: silne opioidy ± analgetyki nieoplo-idowe * Uotnoilgetykl ± leki łagodzące objawy niepożądane.

U chorego w okresie umierania, gdy nie może on już połykać, wskazana jest zamiana drogi doustnej podawania leków na podskórną. Nie zaleca się w tym czasie włączania analgetyków ptwskómie!

ttt stopień

Silne opioidy

+ Analgetyk nteoplolriowy ± Leki wspomagając®

U stopień Stobe optokly + Analgetyk nlooploWowy ± LeW wspomagające

Istopiert

Analgetyk

rłeopłoldowy

Rycina 2.1. Drabina analgetyana WHO.

W bólu o niewielkim nasileniu zazwyczaj leczenie rozpoczyna się od paTacetamolu lub® niestero-idowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) w rekomendowanych dawkach, jeżeli nie ma przeciwwskazań,

Jeśli leczenie jest niezadowalające lub gdy ból się nasila, należy przejść na leczenie według wyższego stopnia drabiny WHO.

W przypadku bólu u chorego na nowotwór o znacznym nasileniu należy podawać opioid bez ' względu na mechanizm powstawania bólu.

W leczeniu według każdego stopnia drabiny analgetycznej należy w razie potrzeby i wskazań rozważyć stosowanie koanalgetyków oraz leków łagodzących objawy niepożądane.

W leczeniu bólu według II i III stopnia drabiny jm_<dgetycznej zaleca się stosowanie, jeśli to tylko możiiwe, razem z opioidem analgetyku nieopioidowe-go, ze względu na hamowanie rozwoju tolerancji na opioid oraz synergizm działania przeciwbólowego.

Analgetyki stosowane w leczeniu według I stopnia drabiny (lab. 2.2)

Parncet8mol — analgetyk o działaniu ośrodkowym; zaczyna działać szybko, efekt przeciwbólowy utrzymuje się krótko.

Wchłania się z jelita cienkiego, nie uszkadza błony śluzowej żołądka. Potencjalna hepatoloksycz-nośó puracstamolu wzrasta u pacjentów wyniszczonych, nieprzyjmujących posiłków. Maksymalna dawka dobowa — 4 g (u starszych 3 g).

Niesteroidowc leki przeciwzapalne (NLPZ) —

wyróżnia się:

►    NLPZ klasyczne (np. ibnprofen, ketoprofen, naprokseii — hamują zarówno cykiooksygenazę 1 (COX-l) i 2 (COX-2);

►    preferencyjne inhibitory C0X-2 (np. nabumeton, meloksykam) — w większym stopniu hamują COX-2, w niewielkim oddziałują na COX-lj

b wybiórcze hihibitory COX-2 (np. celekoksyb, waldekoksyb).

Nie należy stosować łącznie dwóch leków z gru-Py NLPZ ze względu na znaczny wzrost ryzyka objawów niepożądanych. Natomiast celowe może być łączenie NLPZ z paraoetamolem w celu poprawy skuteczności przeciwbólowej.

Do analgetyków nieopioidowych zalicza się me-l^który wykazuje głównie ośrodkowy me-

1U