15660 skanuj0250 (5)

Rys. 2.114. Struktura diamentu zorientowana tak, że jedna z osi trójkrotnych ma kierunek pionowy, co ujawnia nakładanie się warstw o ,,cykloheksanowej strukturze krzesłowej”'

Można by, w przypadku granicznym, traktować płaszczyzny grafitu jako wynik deformacji warstw prostopadłych do osi trójkrotnej w strukturze diamentu (rys. 2.114), deformacji powodującej ich spłaszczenie. Deformacja ta jest jednak związana z redystrybucją wiązań kowalencyjnych. Znajdują się one wyłącznie w płaszczyznach. Płaszczyzny te są powiązane z sobą już tylko znacznie słabszymi oddziaływaniami szczątkowymi, co powoduje ich znaczne rozsunięcie.

2)    Podobnie jak węgiel azotek boru (otrzymywany syntetycznie) występuje w dwóch odmianach, z których pierwsza jest podobna do diamentu (borazon), druga zaś jest analogiczna do grafitu (grafit nieorganiczny, patrz rys. 2.36). Te dwie odmiany przypominają właściwościami odpowiednio diament i grafit.

Jak wynika z rysunku 2.115, układ płaszczyzn azotku boru jest odmienny niż w przypadku grafitu. Wszystkie atomy pokrywają się dokładnie, tworząc normalne do warstw, na których występują na przemian atomy Bi N. Ta odmienność od struktury grafitu jest prawdopodobnie związana z występowaniem przyciągania między atomami B i N różniącymi się polarnością. Przez stopienie grafitu nieorganicznego (białego) otrzymuje się odmianę o strukturze grafitu trygonalnego (sieć romboedyczna).

Poznaliśmy powiązanie między strukturą grafitu a strukturą diamentu. Interesujący jest fakt, że struktura grafitu nieorganicznego jest wynikiem deformacji struktury nie azotku boru regularnego (borazonu), lecz hipotetycznego azotku boru mającego strukturę wurcytu (rys. 2.55).

3)    Również arsen i antymon tworzą warstwy kowalencyjne powiązane w trzecim wymiarze siłami Yan der Waalsa (niewątpliwie z pewnym udziałem wiązania metalicznego). W tym przypadku jednak warstwy nie są płaskie: atomy warstwy znajdują się w dwóch równoległych płaszczyznach oddalonych od siebie o 0,125 nm (rys. 2.116).

B. Struktury atomowe w jednym wymiarze i molekularne w dwóch pozostałych

1) Makrocząsteczki: te olbrzymie cząsteczki, często liniowe, powiązane oddziaływaniami słabymi tworzą bardzo wytrzymałe włókna (nylon). Niekiedy polimeryczne łańcuchy są połączone silnymi wiązaniami, tworząc jeszcze wytrzymalszą strukturę trójwymiarową (polimery usieciowane). Makrocząsteczki tworzą często fazy o charakterze słabo krystalicznym, co wynika z tendencji łańcuchów do tworzenia splątanych, bezładnych

252