skanuj0036 (113)

72 Metody nauczania i wychowania

Tak by dziś należało chyba rozumieć proces wychowania, co z kolei rzutować będzie na rozumienie metod wychowania.

Przez metodę zoychoiuania rozumiemy każdy wyodrębniony sposób postępowania wychowawcy, polegający na wywołaniu określonej aktywności wychowanka, postawy z przyswojonymi wartościami, głównie w sferze moralnej, takich jak:

—    normy moralne określające ludzkie powinności,

—    oceny moralne ludzkich zachowań,

—    wzory lub ideały moralne, regulujące postępowanie jednostek i grup społecznych względem siebie,

—    dobre obyczaje, zgodne z elementarnymi zasadami postępowania moralnego.

Ranga wartości przysługuje im wtedy gdy:

—    rzeczywiście stają się dla jednostki miarą, według której kieruje się ona w swym zachowaniu,

—    mają szczególne znaczenie dla życia ludzkiego.

W tak rozumianym wychowaniu do wartości ważne są trzy składowe: wychowawca, wychowanek i warunki, w których ten ostatni żyje i rozwija się.

f ( Wychowawca wtedy, ma szansę na wychowanie do wartości, gdy okazuje uczniowi należyte zrozumienie i szacunek. Uczeń szanowany i kochany bez względu na to, co sobą prezentuje, odwzajemnia się szacunkiem i miłością oraz zaczyna z czasem rozumieć, że łączą go więzy solidarności nawet z tymi, wobec których nie odczuwa nici sympatyk Uprzystępnianie im wartości moralnych i szczególnego na nie uwrażliwiania (konsekwentne realizowanie przez nauczycieli, nauczanych wartości) ppwoduje, że uczniowie przyswajają sobie je przez naśladownictwo.',To są przesłanki do określenia głównej metody, jaką jest meiodainodclowania.

Metoda modelowania (dawanie dobrego przykładu) powoduje:

—    odwzorowywanie, czy upodabnianie się do zachowań modela,

—    umożliwianie uczniom wykonywania konkretnych zadań zgodnie z obowiązującymi zasadami i normami moralnymi,

—    perswazyjne nauczanie wartości moralnych, tj. oddziaływanie na świadomość moralną uczniów — mówiąc inaczej ich uświadamianie etyczne; perswazyjne nauczanie wartości (i to nie tylko moralnych) może mieć miejsce podczas każdej lekcji, w każdej sytuacji, gdy omawiane są treści dotyczące bezpośrednio problematyki aksjologicznej lub tylko pośrednio do niej nawiązują,

—    występowanie dyskusji na podstawie przeczytanych lektur, autobiografii, biografii, usłyszanych wspomnień, filmów, sztuk teatralnych o tematyce społeczno-obyczajowej.

Wszelkie wychowanie, a wychowanie moralne w szczególno-itci nie daje się z góry zaprogramować np. na wzór działań produkcyjnych. Jest ono bardzo złożone i wymyka się podporządkowaniu jakiemuś jednemu paradygmatowi oddziaływań. Dlatego z pewnością żaden ze znanych sposobów wychowania nie ■łanowi uniwersalnego oddziaływania na dzieci i młodzież.

Dziś poszukuje się sposobów wychowania różniących się od Iradycyjnych. Jak dotąd znane są tylko dwa sposoby oddziaływań wychowawczych, umożliwiające uczniom swobodny wybór wartości, zgodnie z własnym odczuciem co do ich prawdziwości i użyteczności.

Pierwsza, to metoda klasyfikowania wartości (Values Clasifi-lalion)⁸⁰. Druga, to metoda „rozumowania moralnego" (morał reasoning).

Pierwsza, polega głównie na uświadamianiu sobie przez uczniów własnych uczuć związanych z głoszonymi wartościami; szczególnym przedmiotem zainteresowań czyni się przeżywane przez uczniów uczucia. Stąd też faktycznie za wartość uważa się przede wszystkim to, co się lubi, co jest uczuciowo bliskie dziecku, a nie to, jak powinien postąpić.

Druga metoda obejmuje różne strategie, tj. w miarę atrakcyjne ćwiczenia praktyczne, m.in. wybór wartości przez głosowanie

^S|: Bliżej na ten temat można znaleźć w publikacji L. Rathsa, M. Harmina, S. Simona,

Value$ and Teaching. Columbus 1966 oraz S. Simona, Values Clarification: A Hitndbook <>/

Pmcticnl Stralegics for Teachers and Students, 1972.