skanuj0031 (103)

62 Metody nauczania i wychowania

Bardziej zaawansowanym teoretycznie, a jednocześnie dostosowanym do praktyki szkolnej jest podział metod wynikający z koncepcji kształcenia wielostronnego. Stosownie do istniejących w niej czterech strategii nauczania i uczenia się wyróżniono również cztery grupy metod kształcenia.

Metod}/ podające, oparte na mechanizmie uczenia się poprzez przyswajanie gotowych informacji przekazywanych uczniom przez nauczyciela, najczęściej w sposób werbalny. Do grupy tej należą przede wszystkim wymienione w poprzedniej klasyfikacji metody słowne i częściowo oglądowe.

Metody problemowe (zwane też szerzej: poszukującymi) polegające na samodzielnym dochodzeniu uczniów do wiedzy poprzez rozwiązywanie problemów o charakterze poznawczym, decyzyjnym lub praktycznym. Rozwiązywanie problemów wymaga od uczniów aktywności o charakterze produktywnym, a więc samodzielnego wytwarzania nowych informacji. Obok metody problemowej, do tej grupy metod zalicza się także: gry dydaktyczne, metody symulacyjne, metody zadaniowe, niektóre metody programowe.

Metody waloryzacyjne, zwane też eksponującymi lub metodami nauczania przez przeżywanie. Sprowadzają się one do takiego organizowania procesu kształcenia lub stwarzania takich sytuacji, w których uczniowie obserwują, odtwarzają, wytwarzają, a także przeżywają określone wartości o charakterze społecznym, moralnym, estetycznym itp. Wśród tych metod wyróżnia się dalej metody o charakterze impresyjnym: prezentowanie dzieł filmowych, malarstwa, sztuki teatralnej oraz metody o charakterze ekspresyjnym, np. udział uczniów w przedstawieniu szkolnym lub tworzeniu: obrazów, filmów, programów wideo itp.

Metody praktyczne (operacyjne), a więc takie, które cechuje przewaga aktywności wykonawczej — manualnej. Służą one zmienianiu uczniów, poprzez kształtowanie u nich umiejętności motorycznych, a także zmienianiu rzeczywistości, będącej przedmiotem działania uczniów. Umiejętności praktyczne polegają na właściwym posługiwaniu się regułami przy wykonywaniu określonych zadań.

Wydaje się, że koncepcja wielostronnego nauczania-uczenia ,n; i związane z nią cztery grupy metod kształcenia są syntezą ilolychczasowego dorobku dydaktyki w zakresie różnych sposobi iw (metod) nauczania. Jej charakterystyczną cechą jest to, że . .iklada ona współistnienie i swoiście równorzędną przydatność we współczesnym kształceniu.

Na jednej lekcji można stosować więcej niż jedną metodę, n|>. heurezę — z metodą opartą na działaniu uczniów, metodę podającą — z heurezą, metodę problemową — z oglądową bądź podającą. Nauczyciel musi mieć świadomość tego, w którym momencie lekcji jaką metodę stosuje i w jakim celu.

Można to przedstawić w postaci następującej:

Drogi uczenia się	Stra tegia	Czynności nauczyciela	Czynności ucznia	Metody nauczania
uczenie się przez 1 >r/.eżywanie	A	podawanie lub udostępnianie	przyswajanie gotowej wiedzy	metody słowne niektóre oglądowe
uczenie się przez mikry wanie	P	kierowanie procesem rozwiązywania problemów	rozwiązywanie zagadnień, dokonywanie odkryć, zdobywanie wiedzy	metody problemowe, gry dydaktyczne symulacyjne, metody zadaniowe, niektóre metody programowane
uczenie się przez przeżywanie	E	eksponowanie wartości moralnych estetycznych	poznawanie wartości, ich przeżywanie, dokonywanie oceny	waloryzacyjne
uczenie się przez ilziałanie	O	organizowanie działalności praktycznej	działania przeobrażające rzeczywistość	praktyczne (operacyjne)

Akceptując potrzebę stosowania w codziennej pracy szkolnej różnorodnych metod kształcenia należy jednak podkreślić szczególne walory metod poszukujących, nazywanych też aktywizującymi. O ich wysokich wartościach pedagogicznych decyduje