16245 skanuj0026

dotyczące poczytalności badanego. Niewątpliwie zdarzają, się sytuacje, kiedy stwierdzanie znacznie ograniczonej poczytalności badanego wynika z włączenia się mechanizmów obronnych u biegłego. Wydaje mi się, że sam fakt tego rodzaju przeżyć jest czymś naturalnym, biegły bowiem nie przestaje być lekarzem. Musi jednak i^:<-w tym przypadku zachować właściwe proporcje między rolą terapeuty i rolą biegłego, a naginanie opinii w celu poprawy sytuacji badanego może podważyć jego autorytet biegłego.

III.Obciążenie pracą

Biegły obciążony różnymi obowiązkami terapeutycznymi, orzeczniczymi itp. może odczuwać zmęczenie skłaniające go do pośpiechu, rutynowego potraktowania sprawy, niezbyt dokładnego badania. Mogą być również wywierane na niego naciski ze strony, sądów czy prokuratury mające na celu przyśpieszenie wydania opinii. Biegły nie może jednak ulegać ani takim naciskom, ani potrzebie ułatwienia sobie zadania.

IV.Problemy diagnostyczne

Niekiedy biegły spotyka się z trudnymi do zdiagnozowa-nia przypadkami czy zaburzeniami mało mu znanymi. Może go to skłaniać do skierowania badanego do ośrodka specjalistycznego, co jest optymalnym rozwiązaniem; może też przedłużać orzekanie. Wielu biegłych nie traktuje siebie jako autorytetów znających się na wszystkim i taka postawa jest przecież zrozumiała (również dla sądu), ale zdarzają się sytuacje, kiedy biegły, nie chcąc „stracić twarzy”, opracowuje opinię mało czytelną, przeładowaną terminologią naukową.

V.Zachowanie badanego

W porównaniu z pacjentami badani w sprawach karnych i cywilnych często prezentują zachowania wymagające od biegłego opanowania, cierpliwości, a nawet odporności. Badani potrafią być agresywni, makiaweliczni, kłamliwi, cyniczni itp. W sprawach rozwodowych spotykane są prowokujące erotycznie zachowania partnera osoby badanej czy samej osoby badanej, mające na celu zyskanie orzeczenia na własną korzyść; nie należy to zresztą do rzadkości. Bywa również, iż badany apeluje do tożsamości płciowej z biegłym, np.„my wiemy obaj, jakie są kobiety” itp.

Niektórzy badani natomiast są prawdziwymi erudytami w danej dziedzinie i potrafią stworzyć biegłemu trudną sytuację.

VI.    Problemy osobiste

O wpływie problemów osobistych na pracę terapeuty pisze wielu autorów, szerzej zagadnienia te przedstawione są w literaturze specjalistycznej (Starowicz 1985). Mniej natomiast pisze się o podobnym mechanizmie w pracy biegłego. W sprawach karnych sytuacja taka jest na ogół rzadziej spotykana niż w sprawach cywilnych,, kiedy to biegły mając np. za sobą kolejne nieudane małżeństwa może podświadomie stosować mechanizmy obronne, najczęściej projekcje i racjonalizację. Doświadczony terapeuta i biegły ma wgląd we własne problemy i potrafi w swej pracy zachować obiektywizm.

Problemy osobiste mogą się również przejawiać w identyfikowaniu się z sytuacją badanego czy osoby poszkodowanej na tle własnych doświadczeń biegłego z przeszłości. Oprócz zatem kryterium wiedzy, kwalifikacji specjalnych biegły spełniać musi również w swej pracy kryterium dojrzałości psychicznej i samoświadomości.

VII. Stereotypy i uwarunkowania kulturowe

Zdarza się niekiedy, iż własne poglądy biegłego na normy i wartości seksualne są rozbieżne z takowymi u badanego. Różnice te mogą m.in. wynikać z uwarunkowań środowiskowych czy kulturowych. Biegły powinien zatem dysponować również wiedzą dotyczącą podkultur, uwarunkowań środowiskowych i kulturowych, postaw seksualnych, postaw wobec płci, ról seksualnych.