17741 Zeskanowany dokument 12

Rozdział 1. Pojęcie pomocy społecznej

lacji obowiązujących w poszczególnych stanach. Wartość przyznawanych świadczeń jest stosunkowo niewielka, a dochody, które są brane pod uwagę zawieraj ą liczne wyłączenia i nie są uwzględniane przy kontroli sytuacji majątkowej. Korzystanie ze świadczeń w konsekwencji wiąże się z obniżeniem statusu społecznego.

Kolejna grupa państw to welfare States ze zintegrowaną siatką bezpieczeństwa sogalnego. Zalicza się tu Irlandię, Kanadę i Wielką Brytanię. Pomoc społeczna pełni w tych krajach rolę uzupełniającą wobec całego systemu ochrony socjalnej dla tych, którzy nie mają świadczeń ubezpieczeniowych lub mają je w niewystarczającej wysokości. Świadczenia adresowane są do szerokich grup społecznych, na stosunkowo wysokim poziomie. Występuje weryfikacja dochodów uprawniających do skorzystania ze świadczeń, przy czym istnieje szeroki wachlarz źródeł przychodów branych pod uwagę, natomiast w odniesieniu do niektórych świadczeń występują szersze zwolnienia¹. Świadczenia realizowane są zarówno przez podmioty lokalne, jak i odpowiednio przygotowane agendy (organy) rządowe.

Takie państwa jak Belgia, Francja czy Niemcy zaliczane są do grupy j państw z tzw. dualnymi programami pomocy społecznej. W tym modelu pomoc społeczna przysługuje tym osobom, które znajdują się w potrzebie, a zwłaszcza wówczas, gdy nie przysługują im świadczenia ubezpieczeniowe bądź uprawnienia te wygasły, z uwzględnieniem zasady pomocniczości.

W krajach tych - obok świadczeń adresowanych do wszystkich potrzebu- j jących •- są świadczenia kierowane do wybranych grup społecznych. Przy    1

przyznawaniu świadczeń obowiązują ogólnokrajowe standardy, a jednost-    |

ki lokalne mogą wprowadzać niewielkie odstępstwa. Z reguły zadania z zakresu pomocy społecznej przypisane są podmiotom samorządowym funkcjonującym na poziomie gmin i regionów, natomiast zadaniem państwa jest wprowadzanie regulacji o charakterze ogólnokrajowym. W przypadku ubiegania się o przyznanie świadczenia pod uwagę brana jest większość | dochodów, przy czym przy ich obliczaniu niekiedy pomija się wysokość otrzymanej pomocy.

Model obywatelski z rezydualną pomocą społeczną obowiązuje w krajach nordyckich z wyłączeniem Norwegii oraz Holandię. Pomoc społeczna ma tu niewielkie znaczenie i realizowana jest przez jednostki lokalne, które określają poziom świadczeń, przy czym w tym zakresie wykorzystują | zalecenia o charakterze ogólnokrajowym. Ze świadczeń mogą korzystać

wszyscy obywatele, a pomoc ma generalnie na celu integrację społeczną świadczęniobiorców². Istotną rolę odgrywa ustalenie sytuacji dochodowej i majątkowej osoby ubiegającej się o pomoc, ponieważ w tym zakresie uwzględnia się wszelkie dochody łącznie z otrzymywanymi formami świadczeń społecznych i wygranych losowych, jak również akcentuje się niezbędność wcześniejszego wykorzystania własnego majątku przed otrzymaniem świadczenia.

Rudymentarna pomoc społeczna występuje w krajach południowej Europy i w Turcji. W państwach tych system pomocy ludziom ubogim nie jest rozwinięty, a świadczenia przysługują wybranym grupom społecznym, głównie osobom starszym i niepełnosprawnym. Obowiązek realizacji zadań spoczywa na władzach lokalnych (regionów i gmin), a przyznawane świadczenia są na niskim poziomie, który nie wystarcza na zaspokojenie najniezbędniejszych potrzeb. Regiony dysponują możliwościami w zakresie dyferencjacji poziomu dochodów, jednakże warto zauważyć, że przewiduje się tu również świadczenia gwarantujące dochód minimalny. W krajach tych istotne znaczenie ma pomoc organizowana przez podmioty niepubliczne.

Z kolei zdecentralizowana - dyskrecjonalna - pomoc występuje w Austrii, Szwajcarii czy Norwegii. Pomoc społeczna w ramach tego modelu opiera się na zasadzie pomocniczości, zwłaszcza w zakresie wykorzystania możliwości przezwyciężenia trudnej sytuacji za pomocą środków pochodzących od rodziny i osób zobowiązanych. Dużą rolę przypisuje się także pracy socjalnej jako instrumentowi pozwalającemu na przezwyciężenie trudnej sytuacji żydówej. W systemie tym świadczenia są na stosunkowo wysokim poziomie, jednakże korzysta z nich ograniczony krąg adresatów. Przy przyznawaniu świadczeń pracownicy administracji dysponują dużą dozą swobody i władzy³. Za udzielanie pomocy odpowiedzialne są władze lokalne i przyznają ją w ramach zindywidualizowanej procedury z uwzględnieniem kryterium dochodowego i sytuacji materialnej.

Model scentralizowanej - dyskrecjonalnej - pomocy obowiązuje w Japonii. Charakteryzuje się tym, że system świadczeń jest ogólnokrajowy z niewielkimi różnicami lokalnymi. W zasadzie nie ma programów adresowanych do poszczególnych grup społecznych. Świadczenia mają z zasady charakter pomocy celowej zmierzającej do zaspokojenia określonej

39

1

^% M. Księżopolski, Polityka społeczna..., s. 186.

2

   Tamie, s. 186-187.

3

   Tamże, s. 187.