16539 skanuj0024 (120)

i

208 Rozdział 6. Język i mass media: znaczące płaszczyzny komunikacji dzo wielu artykułach prasowych poświęconych kobietom posiadającym silną osobowość i tendencję do zdecydowanego wypowiadania się panuje klimat wrogości. Na przykład w jednym z badań wykazano, iż 69% artykułów poświęconych Hillary Rodham Clinton miało wydźwięk negatywny (A survey finds bias 1996; patrz także Thorson i Mendelson 1996).

Feministki, zarówno amerykańskie, jak i z innych krajów, stwierdzają jednoznacznie, iż w mediach przedstawia się ich wizerunki w sposób pejoratywny; to samo dotyczy ruchu kobiecego jako całości. Na przykład, zdaniem Faludi (1991), medialny opis feministek jest jednoznaczny: zdaje się to być mała, jednak werbalnie bardzo radykalna, funkcjonująca na marginesie grupa, która nie jest akceptowana przez większą część społeczeństwa. Twierdzi się przy tym, że działania feministek są zarówno przyczyną konfliktów społecznych, jak i źródłem wielu problemów współczesnych kobiet. Faludi dokonała analizy wielu artykułów z prasy codziennej i wykazała, iż ich autorzy dążą do zakwestionowania sukcesów feminizmu. Twierdzą oni bowiem, iż kobiety, które dążą do uzyskania rzeczywistej równości społecznej z mężczyznami będą musiały - w ostatecznej konsekwencji - zrezygnować ze swojego „rzeczywistego” osobistego szczęścia.

W próbach wyjaśnienia zjawiska „symbolicznej anihilacji” kobiet w prasie codziennej eksponowano fakt, iż większość dziennikarzy pracujących w 1500 amerykańskich gazetach to mężczyźni. Chociaż kobiety stanowią obecnie prawie 60% wszystkich absolwentów wydziałów dziennikarstwa, jednak wśród nowo zatrudnionych w czasopismach dziennikarzy jest jedynie 30% kobiet (MRTW 1998-B3). W redakcjach gazet codziennych pracują niemal 54 tys. osób, z czego 37% to kobiety (oznacza to wzrost o 2% od 1988)⁵. Kobiety stanowią 31% kierowników działów wiadomości, jednak wraz z przechodzeniem na coraz wyższe szczeble hierarchii zawodowej ich liczba maleje. Na przykład w jedynie 19,4% redakcji gazet codziennych kobiety pełnią funkcję redaktora odpowiedzialnego za edycję kolejnych numerów gazety, a tylko w 8% czasopism kobiety są szefami całego zespołu redakcyjnego (Voakes 1997). W roku 1995 przeprowadzono badania wśród tych pracowników redakcji, którzy zrezygnowali z pracy. Okazało się, że u podstaw tej decyzji leżały - znacznie częściej w wypadku kobiet niż mężczyzn - negatywne doświadczenia zawodowe; takie jak brak możliwości awansu, poczucie braku szacunku wobec własnej osoby oraz blokowanie możliwości wyrażania własnych opinii (MRTW 1996i),

^s Według statystyk sporządzonych przez United Nations Department of Public Information (Gallagher 1995), w Stanach Zjednoczonych kobiety mają większą liczebnie reprezentację w zespołach redakcyjnych gazet niż w innych krajach. Wyższe wskaźniki w tej dziedzinie występują jedynie w Namibii, gdzie 46,6% pracowników gazet to kobiety, i w Luksemburgu - 37,1%. W większości krajów jedynie od 1/5 do 1/4 zespołów redakcyjnych stanowią kobiety, a w niektórych krajach, takich jak Indie (7,9%), Japonia (6,8%) i Niemcy (3%), reprezentacja kobiet wynosi poniżej 10%.    ' ■ "

:?;'S

s

^:

%

m

SI

W największych gazetach amerykańskich podjęto jednak pewne działania na rzecz zwiększenia zróżnicowania wśród osób tworzących zespoły redakcyjne działów informacji i zajmujących stanowiska kierownicze. Na przykład, począwszy od roku 1993, takie wiodące gazety, jak „Los Angeles Times”, „Miami Herald”, „Washington Post” i „New York Times”, wysłały swoich przedstawicieli na coroczne spotkania Narodowego Stowarzyszenia Dziennikarzy Lesbijek i Gejów w celu znalezienia kandydatów do pracy w ich redakcjach (patrz Glaberson 1993). Nie można jednak określić liczby lesbijek i gejów zatrudnionych w redakcjach amerykańskich gazet, ponieważ wielu z nich nie ujawnia swojej orientacji ze względu na - na ciągle istniejące w Stanach Zjednoczonych - zjawisko stygmatyzowania homoseksualistów. Nie ulega przy tym wątpliwości, że mimo postępów w tej dziedzinie, mniejszości rasowe i etniczne, a przede wszystkim kolorowe kobiety, nadal nie są odpowied-hio reprezentowane wśród dziennikarzy pracujących w działach informacji ' prasowej, a w szczególności na wysokich stanowiskach. W roku 1978 w działach tych osoby pochodzące z mniejszości rasowych i etnicznych stanowiły zaledwie 4% ogółu zatrudnionych, a w 1997 - 11,4%. W bardzo znaczącej liczbie gazet codziennych (45,5%) nie jest zatrudniona żadna'osoba o innym niż biała kolorze skóry. Wśród przedstawicieli mniejszości rasowych i etnicznych, którzy pracują w gazetach, 5% stanowią Afroamerykanie, 3% Latynosi, 3% Amerykanie azjatyckiego pochodzenia i mniej niż 0,5% Indianie (Voakes 1997). W jednym z niedawnych badań dotyczących składu redakcji 137 gazet, stwierdzono, iż ważne stanowiska kierownicze zajmuje tam jedynie 200 kobiet, przy czym 93% z nich należało do rasy białej (MRTW 1998-B3).

Jednocześnie trudno jest stwierdzić, czy zatrudnienie w redakcjach gazet codziennych większej liczby kobiet, osób kolorowych lub gejów i lesbijek rzeczywiście przyniesie zmniejszenie poziomu seksizmu, rasizmu i homofobii. Nie są nam znane wyniki żadnych badań, które dotyczyłyby tego problemu (por. jednak Glaberson 1993). Badania, w których próbowano określić związek między płcią reportera a potencjalnie seksistowskim charakterem jego reportażu lub przekazu informacyjnego przyniosły sprzeczne rezultaty. Stwierdzono na przykład, że chociaż dziennikarki cytują jako źródło informacji wypowiedzi kobiet znacznie częściej niż dziennikarze, jednak mają one skłonność do podobnego - jak mężczyźni - argumentowania. W związku z tym dziennikarze obojga płci orientują się przedstawiając określony problem na podobnych ekspertów, a zwykle są oni płci męskiej (Buresh i in. 1991; patrz także MRTW 1996d, 1996e). Próbując wyjaśnić istnienie tej tendencji zwraca się uwagę na fakt, iż na wysokich, decyzyjnych stanowiskach, liczba mężczyzn nadal jest znacząco większa niż liczba kobiet. Jednak, jak utrzymuje jeden z socjologów mass mediów, preferowanie przez dziennikarki jako źródła informacji i opinii mężczyzn, wynika również z faktu, że posiadają one takie samo podejście do przekazu informacyjnego, jak eksponujący mężczyzn dziennikarze (Tuchman 1979). Inni badacze kwestionują takie stwierdzenia - dowodzi się