18481 P1100603

146 \naltza techniczna papierów wartościowych

Teoru Dow j Elitom w anali/ic IkHakok) 147

średniookresowe trendy kojarzone z falami (trendy wtórne), trzeci — krótkookres^ we ruchy podobne do lekkiego falowania, zaburzeń powierzchni morza (trena mniejsze).

Trend pierwotny to podstawowe ruchy cen, tzw. rynki byka i niedźwiedzi które trwają od kilkunastu miesięcy do kilkunastu lat (np. na Wall Street). Średnj_e giełdowe wyznaczają ogólne tendencje zmian (wzrostowe i spadkowe) kursów ^ cji. którymi handlują inwestorzy. Ten trend interesuje głównie inwestorów długo, okresowych, którym wystarczy wiedza o tym, że jest już hossa (kupują ||g w czasie wzrostu cen) lub że nadeszła bessa (zaczynają akcje sprzedawać). St^ mniej ich interesują trendy wtórne i trendy mniejsze). Natomiast inwestorzy krótko, okresowi muszą umieć w odpowiednim czasie trafnie zidentyfikować trend wtórny

TYend wtórny to drugorzędne ruchy cen akcji w górę i dół. Kształtują się on_e od kilku tygodni do kilku miesięcy i w rezultacie poprawiają lub zakłócają trend pierwotny (tzw. jego korekty). Zmiany cen tworzące trend wtórny nie dotyczą większości akcji będących w obrocie giełdowym — gdyby tak było, wówczas był-by to trend pierwotny. Obserwacja trendu wtórnego stanowi zatem podstawę do przewidywań nadchodzących zmian trendu pierwotnego.

Trend mniejszy to przypadkowe, nieznaczące zmiany kursów trwające od kil-ku godzin (notowania ciągłe) do kilku tygodni. W teorii Dowa nie mają one specjalnego znaczenia, chociaż kilka trendów mniejszych może tworzyć trend wtórny.

W teorii Dowa trendy są wyznaczane na bazie średnich giełdowych Dowa-Jonesa (DJIA — średnia akcji spółek przemysłowych i DJTA — średnia akcji spółek transportowych), które odzwierciedlają ogólne tendencje na giełdzie. Według niego w czasie hossy ceny większości akcji idą w górę (ok. 75%), a w czasie bessy — idą w dół (ok. 90%). Zmiany wolumenu obrotu mają tutaj drugorzędne znaczenie, ponieważ tylko w małym zakresie potwierdzają one trend pierwotny.

W teorii Dowa w hossie i bessie wyróżnia się trzy fazy. W hossie pierwsza zwyżka cen to reakcja na niedowartościowanie akcji; jest ona związana ze złymi informacjami z ostatniej fazy bessy. Druga zwyżka wynika z korzystniejszego rozpoznania rynku przez inwestorów (np. o lepszej kondycji spółek), a trzecia to nadmierny optymizm inwestorów (przewartościowanie akcji) i czas sprzedaży akcji.

W bessie pierwsza faza to weryfikacja oceny rynku przez lepiej poinformowanych inwestorów i sprzedaż przez nich akcji, w wyniku czego następuje spadek cen akcji. Druga faza to rozprzestrzenianie paniki skutkujące dużą nadwyżką podaży nad popytem (masowa sprzedaż akcji nawet dobrych spółek) i bardzo dużymi (maksymalnymi) spadkami kursów. Potem następuje korekta i rosnący trend wtórny, który I pozwala na nieduże wzrosty kursów akcji. Natomiast trzeci etap to rozczarowanie I inwestorów i sprzedaż akcji, ponieważ nie osiągnęli oczekiwanych stóp zwrotu, mimo że nie sprzedawali akcji od początku bessy. W rezultacie nadciągające niepoko-jące informacje powodują dalszy duży spadek cen na giełdzie.

Teoria fal Elliotta stanowi uzupełnienie teorii Dowa i jest jej potwierdzeniem. Ralph N. Łlliołt stwierdził, ze kursy akcji wzrastają i spadają według powtarzające-

H się wzoru fal: na fale te składają się mniejsze fale, a z kolei na nie — jeszcze mniejsze fale.

Ruch zwyżkowy cen akcji na giełdzie składa się z pięciu podstawowych fal, _a ruch zniżkowy — z trzech podstawowych fal. Uogólniając, według idei tej teorii każdy postęp odbywa się na zasadzie trzy kroki do przodu, dwa do tylu, pięć kroków do przodu, trzy do tylu, osiem kroków do przodu, pięć do tyłu itd. Zatem liczby 2,3,5,8 itd. to fragment ciągu liczb opracowanego przez matematyka Fibonac-ciego z Włoch. Każda z tych liczb jest równa sumie dwóch liczb ją poprzedzających. Formuły te mają istotny wpływ na zachowania ludzi, a więc i inwestorów giełdowych.

Każda pięciofalowa sekwencja zwyżkująca to hossa, natomiast każda trzyfa-lowa sekwencja zniżkująca to bessa. Jednocześnie każda z fal zwyżkujących to impuls, a każda z fal spadkowych to korekta. W praktyce fale i sekwencje zwyżkujące częściej są dłuższe niż te o charakterze zniżkującym.

Rozpatrując pełny cykl, można zauważyć, że pierwsza fala jest skorygowana przez falę drugą, fala trzecia przez czwartą, natomiast cała faza 1-5 przez fazę 6-8. Zatem ośmiofalowy cykl jest dzielony na piątkę i trójkę. Po zakończeniu tego cyklu ośmiofalowego rozpoczyna się drugi cykl także składający się z piątki i trójki. Kolejny cykl składa się wyłącznie z fazy wzrostu (pięć fal), po którym następuje trójfazowy cykl spadkowy — faza spadku (pięć fal), faza wzrostu (trzy fale) i faza spadku (pięć fal). Całkowita sekwencja powtarza się trzykrotnie i następnie jest korygowana dwiema analogicznymi sekwencjami zniżkowymi. I tak powstaje cykl nadrzędny [6].

Można uznać, że walory pragmatyczne sekwencji fal Elliotta są dyskusyjne. Istotą tej teorii jest teza, że po każdej zwyżce cen akcji musi nastąpić ich spadek.