196,197

1% Pomoc dla uzależnionych

domagających się przepisania im dożylnej heroiny rozdziiln no losowo na dwie grupy, które przez rok były obserwow.1. ne przez niezależnych obserwatorów. 74% osób z. grupy h roinowej poprzestawało przez ten rok na tym, co otrzymyw.rk| a 12% regularnie sprzedawało część przepisanego narkotyku na czarnym rynku. W grupie metadonowej 12% natychmM zerwało kontakt z kliniką po stwierdzeniu, że nie otrzymają heroiny, a 29% pozostało w kontakcie z kliniką przez całe dwa naście miesięcy; 40% spośród tych, którzy nie utrzymywali kontaktu z kliniką, przestało sięgać po nielegalnie sprzeda wane narkotyki. Ostateczne wyniki tego badania przedstawia ły się następująco: w obu grupach tyle samo osób używ. l nielegalnych narkotyków, tę samą ilość czasu pacjenci spędza li w kręgach powiązanych z narkotykami, podobny był po ziom bezrobocia, przestępczości i podobna liczba osób ze zły u stanem zdrowia. Równowaga ta nie uwzględnia polaryzacji w grupie metadonowej; spośród tych, którzy do niej należeli, jedni „doskonale" sobie radzili, jeśli chodzi o używanie nar kotyków, udział w przestępstwach itd., ale podobny odsetek znalazł się w bardzo złym położeniu. Który więc wynik jest lepszy? Chyba rzeczywiście tylko polityk mógłby na takie pytanie odpowiedzieć w sposób jednoznaczny.

Przepisywanie amfetaminy czy kokainy jako zastępczych środków stymulujących jest jeszcze bardziej kontrowersyjne, i jak dotychczas niewielu lekarzy się na to decyduje. Z mojego doświadczenia wynika, że postępowanie takie jest użyteczne w przypadku niewielkiej liczby ostrożnie wyselekcjonowanych pacjentów, których można nakłonić do rezygnacji z nic kontrolowanego używania amfetaminy i kokainy na rzecz rozsądnego, ograniczonego w czasie używania przepisywanych Deksametamin (Dexedrine) lub innych łagodniejszych narkotyków, takich jak Phentermine (Adipex, Duromine) lub Diethylpropion (Dobesin, Magrene, Prefamone).

Metody psychologiczne

Narkomani zgłaszający się do poradni skarżą się również na niepokój lub depresję. Objawy te zwykle ustępują spontanicznie, gdy tylko problemy związane z uzależnieniem zosta-•i i rozwiązane. Tylko u niewielkiej części tych osób wykrywa się pierwotną depresję, którą zazwyczaj można wyle-> /yć, podając lekarstwa antydepresyjne lub prowadząc psy-

•    lioterapię.

W walce z uzależnieniem skuteczne są liczne metody psy-. hologiczne, choć jednocześnie liczba zakończonych sukce-ni-rn opisanych przypadków terapii jest ograniczona. Korzy-«i wynikające z różnych form „kuracji słowem" są oczywiste i wymierne, ale różnice między nimi - trudne do określenia.

Najważniejsze jest właściwe poradnictwo. Dobry' dorad-

•    potrafi słuchać, umie wzbudzić zaufanie i nawiązać kontakt. Powinien też umieć pomóc w rozwiązywaniu problemów pacjenta - ale przede wszystkim musi współpracować / pacjentem, nie ograniczając jego autonomii. Wiadomo, że poradnictwo jest to działanie słuszne i skuteczne, udowodniono również, że rozmiary sukcesu zależą od umiejętności poszczególnych doradców. Postronnemu obserwatorowi często się wydaje, że zdolności doradcze są raczej wrodzone niż wyuczone: naturalne ciepło i współczucie, cierpliwość, zaufanie i wewnętrzna siła, umiejętność nawiązania kontaktu. Konkretne zaobserwowane korzyści to mniejsza liczba przepisywanych i nielegalnych narkotyków, aresztowań i wyroków. Pacjenci otrzymujący metadon radzą sobie lepiej, ponieważ przy okazji korzystają z regularnego poradnictwa specjalistów.

Trudno powiedzieć, czy specjalistyczne psychoterapie są bardziej skuteczne niż poradnictwo. Jedno z badań wykazało wprawdzie, że terapia kognitywno-behawioralna i psychoterapia wspierająco-ekspresywna dają lepsze rezultaty niż samo poradnictwo, należy jednak przy tym pamiętać, że seanse specjalistyczne trwają o jedną trzecią dłużej niż zwykłe porady. Najważniejsze, że w obu przypadkach efekty pozytywne są zauważalne.

Wydaje się, że bardziej skomplikowane metody psychologiczne wskazane są wyłącznie w przypadku pacjentów z określonymi problemami, na przykład u osób uzależnionych od samej czynności wstrzykiwania (por. fragment rozdziału 10. dotyczący uwarunkowań). W takim przypadku metoda behawioralna, czyli próba zapobieżenia ekspozycji na sygnał i reakcji, może okazać się skuteczna, przynajmniej na jakiś czas. Chodzi o sygnał, którym będzie pełna strzykaw-