194,195

7 W Pomoc dla uzależnionych

zbędną część usług dla narkomanów, ale jeśli wydawane m bezmyślnie, mogą zachęcać do brania narkotyków, powił, i szać liczbę uzależnionych i poszerzać zasięg czarnego ryn ku, jak to się stało w późnych latach sześćdziesiątych.

W przypadku większości pacjentów najważniejsze jesl /.i stąpienie narkotyków pochodzących z czarnego rynku meta donem, ponieważ środek ten doustnie może być przyjmowany raz dziennie, a to zachęci narkomana przynajmniej do prowadzenia bardziej uregulowanego trybu życia. Niestety, metadon jest silnie działającym opioidem i powoduje objaw) odstawienia równie uciążliwe jak heroina. Nie jest to lekar stwo, a jedynie środek uśmierzający.

Terapię metadonem można oczywiście stosować według standardowego harmonogramu, ale bezpieczniejsza jest metoda dawkowania, polegająca na reagowaniu na widoczne tylko objawy odstawienia, takie jak pocenie się, dreszcze, wzmo żonę wydzielanie z oczu i nosa, ziewanie, gęsia skórk.i i wymioty. Pierwszego dnia podaje się małą dawkę i po król kim okresie obserwacji prosi się pacjenta, żeby przyszedł na stępnego dnia rano. Jeśli występują objawy odstawienia, można minimalnie zwiększyć dawkę, i w ten sposób postępował aż do ustąpienia objawów. Po stwierdzeniu, że organizm narkomana osiągnął odpowiedni poziom stabilizacji, można zacząć zmniejszać ilość podawanego metadonu, zgodnie z harmonogramem ustalonym przez lekarza i pacjenta, albo podawać go przez dłuższy czas w nie zmienionej dawce.

W Wielkiej Brytanii podawanie metadonu nie było ostatnio często stosowane, ale obecnie zauważa się powrót do tej metody. W Stanach Zjednoczonych jest to metoda stosowana rutynowo. Tamtejsze badania wykazują, że pacjenci lepiej wytrzymują tę kurację niż programy bez użycia narkotyku, i żc daje ona wiele innych korzyści, takich jak kontrolowanie nielegalnego handlu narkotykami i przestępczości w ogóle, poprawę zdrowia fizycznego i psychicznego, większą równowagę w życiu rodzinnym i niższy poziom bezrobocia. Argumentem przeciwko podawaniu metadonu jest uzasadniony skądinąd pogląd, że jest to raczej manipulacja społeczna niż leczenie, a metadon pogłębia uzależnienie i zrezygnować z niego trudniej aniżeli z heroiny. Ponieważ więc obie strony mają swoje racje, metoda kuracji metadonem staje się problemem nie tyle medycznym, ile moralnym i politycznym. Inaczej mówiąc, społeczeństwo jako całość powinno odpowiedzieć na pytanie, czy problemy związane z uzależnieniem od opiatów chce ograniczyć w ten właśnie sposób.

Dawki metadonu przepisywane przez lekarzy w Stanach /jednoczonych z przyczyn organizacyjnych są zwykle wyż-k/e niż w Wielkiej Brytanii. W USA metadon podaje się narkomanom wyłącznie w szpitalu (w przychodni) - w Wielkiej Ihytanii większość uzależnionych otrzymuje recepty raz na tydzień, w poradni lub od społecznego farmaceuty. W tej sytuacji część przepisanego metadonu trafia na czarny rynek; należałoby więc wprowadzić procedurę codziennego odbioru recept. W Wielkiej Brytanii metadon do zażywania doustnego sporządza się w formie mikstury, która nie nadali- się od iniekcji, a jej ewentualne wstrzyknięcie powoduje nieprzyjemne skutki uboczne. To niestety nie znaczy, że niektórzy narkomani nie używają jej do zastrzyków. Metadon przyjmowany doustnie przez dłuższy czas nie powoduje wyraźnych skutków toksycznych.

Stosunkowo mała liczba uzależnionych otrzymuje recepty na metadon w ampułkach (do iniekcji) lub na heroinę farmaceutyczną; środki te w Wielkiej Brytanii może przepisywać około stu psychiatrów, którzy uzyskali odpowiednie zezwolenie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Heroina, di-pipanone (Diconal) i kokaina są jedynymi narkotykami, do przepisania których wymagane jest specjalne zezwolenie. Każdy inny narkotyk można przepisywać w sposób rutynowy, lest to często uważane za krótkoterminowy środek pozwalający na nawiązanie kontaktu i zacieśnienie więzów' z czarnym rynkiem, choć niektórzy pacjenci pozostają przy używaniu środków nadających się do wstrzykiwania przez miesiące lub lata. W obu przypadkach jest to praktyka kontrowersyjna.

Wyniki przeprowadzonej w latach siedemdziesiątych próby klinicznej sugerują, że przy wyborze opioidu najodpowiedniejszego dla danego uzależnionego nie należy brać pod uwagę ..efektywności", lecz raczej wcześniej odpowiedzieć sobie na pytanie, które ze skutków' przepisania takiego lub innego narkotyku będą mniej uciążliwe w sensie społecznym. Poda-waną dożylnie heroinę porównano z podawanym doustnie metadonem. Pacjentów uzależnionych od opiatów' i uparcie