1 (129)

258_____Omówienie syntetyczne

głównie w środowisku szkolnym i w organizacji harcerskiej — ukazywali m. in.: Maria Kann, Janusz Meissńer, Lucyna Sieciechowiczowa.

Poza utworami o tematyce wojennej i współczesnej listę nowych lektur dla młodego czytelnika wzbogaciły nieliczne utwory historyczne: Karola Bunscha, Anny Świrszczyńskiej, Wandy Wasilewskiej, Witolda Makowieckiego; biograficzne:    Janiny Broniewskiej, Teodora Goździkiewicza;

podróżniczo-przygodowe: Aliny i Czesława Centkiewiczów; przyrodnicze: Marii Kownackiej i Ireny Jurgielewiczowej.

W beletrystyce dla dzieci i młodzieży pierwszych lat powojennych brak było utworów rozrywkowych o charakterze sensacyjnym i sensacyjno--kryminalnym oraz rodzimych tekstów fantastycznonaukowych.

Istniejące na rynku wydawniczym luki, spowodowane przez wojnę i dyskryminacyjną politykę okupanta, ątarano się wypełniać wznowieniami i tłumaczeniami z literatury radzieckiej. Do rąk młodych czytelników oddano wówczas pierwsze książki Borysa Polewoja, Aleksandra Fadiejewa, Arkade-go Gajdara, Walentego Katajewa. Literatura radziecka modyfikowała świadomość moralno-społeczną naszej młodzieży i lansowała nowe wzorce na gruncie polskiego piśmiennictwa dla młodego pokolenia.

Rewolucyjne przemiany społeczne w naszym kraju doprowadziły rychło do uformowania nowego modelu literatury związanej z aktualnymi problemami współczesnego życia i zespolonej ściśle z ideologią socjalistyczną. Proces ten starała się przyspieszyć krytyka literacka, która w latach pięćdziesiątych „narzuciła” piśmiennictwu opartą na zbiorze teoretycznych „recept” normatywną estetykę uproszczonego realizmu. Preferując w sposób zasadny we współczesnej twórczości socjalistyczne treści, postulowała jednocześnie schematyczną formę, która okazała się nazbyt ciasna dla odzwierciedlenia złożonych problemów egzystencji ludzkiej i całego bogactwa zjawisk, jakie towarzyszyły budownictwu socjalistycznemu w naszym kraju.

Nowa estetyka przyczyniła się do ukształtowania dydaktycznej literatury dla dzieci i młodzieży, która — analogicznie jak twórczość ogólna tych lat — mitologizowała pracę i procesy produkcyjne. Ich wpływ na zmianę postaw młodych bohaterów ukazywali we współczesnej prozie „dziecięco-młodzieżowej”: Bogdan Ostromęcki, Marta Michalska, Janina Stępieniowa, Hanna Mortkowicz-Olczakowa.

Programowy dydaktyzm i uproszczenia psychologiczne w kreacji bohatera „dziecięco-młodzieżowego” pojawiły się także w utworach o tematyce szkolno-harcerskiej, które wyszły spod pióra Edwarda Marca, Janiny Broniewskiej, Adama Bahdaja i Ecłmunda Niziurskiego. A. Bahdaj i E. Niziurski

WANDA BOBD02.KA

NASZA KSIĘGARNI*

62. W. Borudzka: Dorota i jej towarzysze. Okładka: A. Uniechowski

J