22396 IMGy46

dla niego miejscem niebezpiecznym, którego pokonanie będzie wymagało naszej zachęty i pomocnej ręki.

Słowo proprio pochodzi z łaciny: proprius oznacza „swój własny”. Sir Charles Sherrington, brytyjski neurofizjolog, wymyślił termin proprio-cepcja dla nazwania „zmysłu odczuwania siebie samego”. Propriocepcja wraz ze zmysłowymi układami odbioru dotyku i temperatury należą do najwcześniej rozwijających się i dojrzewających. Niektórzy autorzy włączają zmysł propriocepcji w zmysł przedsionkowy ze względu na ich silną współzależność; ich połączona praca wpływa m.in. na napięcie mięśniowe.

Obserwacje ludzkich płodów wykazały, że odruchy proprioceptywne pojawiają się już w życiu płodowym, wkrótce po pierwszych reakcjach na dotyk. Są one nieświadomym, automatycznym mechanizmem przystosowawczym mięśni kończyn. To jeszcze jeden przejaw ważności ruchu dla wzrostu i rozwoju, zanim płód jest w stanie być tego ruchu świadom.

Ruch jest niezmiernie ważny w rozwoju dziecka: poruszanie rączkami i nóżkami, turlanie się, podpieranie się na czterech kończynach, obroty głowy, ssanie, żucie. Niektóre z tych ruchów wspomagane są przez pierwotne odruchy. Niektóre pozostają w bezpośrednim związku ze zmysłem dotyku, kiedy np. dziecko sięga po zabawkę, chwyta ją, a następnie się nią bawi, ruch staje się celowy i poprzez osiąganie celu dziecko uczy się więcej.

Dzięki proprioceptorom mięśnie i ścięgna stają się silniejsze, stabilniejsze. Niewielkie elektryczne i chemiczne impulsy inicjują skurcz mięśnia i w ten sposób wspomagają wykonanie ruchu. Te impulsy nerwowe, stanowiące „zapłon” dla pracy mięśni, mają swój sensoryczny mechanizm w samych mięśniach, torebkach mięśniowych, kościach oraz stawach, ścięgnach i więzadłach.

Z mechanizmów zmysłowych i czuciowych komórek nerwowych informacja przesyłana jest do ośrodkowego układu nerwowego, zaś neurony motoryczne przekazują impulsy elektryczne na obwód, do mięśni. W ten sposób zmysłowa informacja wywołuje ruchową reakcję. Chcąc pobudzić mięśnie, wywołać ruch, możemy posłużyć się dotykiem, naciskiem lub oklepywaniem. Jest to wiedza ważna dla poczynań terapeutycznych.

Proprioceptory są jednymi z najszybciej przewodzących nerwów w naszym ciele. Końcówki neuronów biegnących ze stawów i mięśni docierają do rdzenia kręgowego, dalej ku górze do rdzenia przedłużonego (w pniu mózgu), gdzie jest obszar ich styku z innymi neuronami. Miejsce kontaktu dwóch neuronów nazywa się synapsą. Impulsy nerwowe płyną dalej przez

73