224 225 2

Ryc. 91. Tasiemiec uzbrojony, rozwój. A — kolejne stadia rozwoju zarodkowego, B — onkosfera objęta embrioforem. C — cystkerkus. D — miody tasiemiec; j — komórka jajowa, ż — żółtkowa

poruszając się czynnie, dostaje się do wątroby, serca, płuc lub innego narządu. Ostatecznie osadza się w mięśniach i zamienia w drugie stadium larwalne, różnie wykształcone u poszczególnych gatunków: procerkoid, cysticerkoid, cysticcrkus. cenurus, cystę hydatydową.

Roracidium jest larwą wolno pływającą w wodzie. Jest to onkosfera, która wydostała się z osłon jajowych wraz z embrioforem, który jest orzęsiony (ryc. 90A). Do żywiciela pośredniego dostaje się biernie, przez połknięcie. Żywicielem pośrednim jest skorupiak (widłonóg). W jelicie żywiciela pośredniego larwa odrzuca embriofor, dostaje się do hemocelu i zamienia w kolejną larwę — procerkoid.

Drugie stadia larwalne

Procerkoid ma ciało wydłużone, na tylnym końcu ciała ma 3 pary haków (pochodzących od onkosfery), które osadzone są bezpośrednio na tyle ciała albo na płatowatym wyrostku, zwanym cerkomerem (ryc. 90C). U niektórych gatunków cerkomer jest pozbawiony haków. Procerkoid, aby dalej rozwijać się musi dostać się do drugiego żywiciela (przez połknięcie wraz z żywicielem pierwszym). Drugim żywicielem jest kręgowiec (ryba), u którego zamienia się w plerocerkoid.

Cysticerkoid jest bardzo różnie zbudowany u poszczególnych gatunków, przeważnie ma postać kulistego albo mniej lub bardziej wydłużonego pęcherzyka (ryc. 90E), zawierającego wewnątrz zawiązek główki z szyjką, otoczone wpuklonym fałdem pęcherzyka. Zewnętrzna ściana pęcherzyka, u większości gatunków, uwypuklona jest w wyrostek, zwany przydatkiem ogonowym. U części gatunków przydatek nie występuje. Przydatek może mieć 6 haków, a wtedy larwa, będąca odmianą cysticerkoida, nazywana jest cerkocystusem. Cysticerkoid albo jego odmiana cerkocystus, dla rozwoju w postać dojrzałą.

muszą dostać się do żywiciela ostatecznego biernie, to jest razem z żywicielem pośrednim lub fragmentem jego ciała. W żywicielu pośrednim główka wysuwa się z wnętrza pęcherzyka i rozwija się strobila. U niektórych gatunków cysticerkoidy mogą rozmnażać się bezpłciowo, poprzez pączkowanie, zwane zewnętrznym. Pączki powstają u nasady wyrostka ogonowego. Cysticerkoidy bez wyrostka ogonowego, u nielicznych gatunków, mogą dzielić się podłużnie na larwy potomne.

Cysticerkus (bąblowiec prosty, finna, wągier) ma postać pęcherzyka, wypełnionego płynem (ryc. 90F, 91C), na którego wewnętrznej ścianie osadzony jest wpuklony zawiązek główki. Dla rozwoju cysticerkusa w postać dojrzałą muszą zaistnieć warunki podobne, jak w przypadku cysticerkoida, ale główka wynico-wuje się, a nie wysuwa z pęcherzyka, i rozwija się strobila.

Cenurus (mózgowiec) jest larwą stosunkowo dużą, pęcherzykowatą, u której na ścianie wewnętrznej, w wyniku pączkowania zwanego wewnętrznym, a więc bezpłciowo, powstaje wiele główek. W trakcie dalszego rozwoju główki wynicowują się, a ciało cenurusa rozpada się na poszczególne osobniki, u których rozwijają się strobile.

Cysta hydatydowa (bąblowiec złożony, echinokokus) jest larwą największą, pęcherzykowatą. Na ścianie wewnętrznej larwy, drogą pączkowania wewnętrznego, powstają pęcherze wtórne, z wieloma główkami (ryc. 92A). Występowanie w rozwoju tej postaci larwalnej szczególnie zwiększa liczebność populacji pasożyta.

Trzecie stadium larwalne

Plerocerkoid (ryc. 90D) rozwija się z procerkoidu (2 stadium larwalne), poprzedzonego onkosferą (1 stadium larwalne). Procerkoid, połknięty wraz ze skorupiakiem przez rybę, przedostaje się z jelita do jej jamy ciała, a następnie osiedla w mięśniach, wątrobie, śledzionie lub w gonadach i wykształca w plerocerkoid. Plerocerkoid charakteryzuje się robakowatym kształtem i dwoma bruzdami przyssawkowymi, rozwiniętymi na przednim odcinku ciała. Rolę drugiego żywiciela mogą spełniać, oprócz ryb, płazy, gady, ssaki. Plerocerkoid, dla rozwoju w postać dojrzałą, musi dostać się do żywiciela ostatecznego. Ten zaraża się zjadając tkanki drugiego żywiciela pośredniego, z zawartymi w nich larwami trzeciego stadium.

CYKLE ROZWOJOWE

Tasiemce członowane cechuje ogromna różnorodność cykli rozwojowych, można je jednak sprowadzić do dwóch podstawowych typów. W pierwszym typie występuje koracidium, wolno żyjąca, pływająca w wodzie larwa i dwóch żywicieli pośrednich. W drugim typie nie występuje wolna larwa. Onkosfera, zamknięta w osłonach jajowych i zarodkowych, wylęga się w układzie pokarmowym żywiciela, przy czym cykl rozwojowy obejmuje tylko jednego żywiciela pośredniego albo żywiciel pośredni nie występuje, co jest rzadsze. Szczegółowiej te dwa typy cyklu rozwojowego i ich modyfikacje, podane są w rozdziale dotyczącym systematyki podgromady, omawiającym poszczególne rzędy.

225