23759 themes
(3)

ROSYJSKI CZOŁG CIĘŻKI

żk T-35

Opracowanie modelu: Dariusz Zygmański Projekt okładki: Zenon Pecko

Długość:

Szerokość:

Wysokość:

Prześwit:

Masa:

Pancerz:

Uzbrojenie:

Napęd:

Zużycie paliwa: Prędkość maksymalna: Zasięg na drodze: Załoga:

Według założeń, jakie przyjęto w Rosji Sowieckiej na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych, czołg ciężki miał być dobrze uzbrojonym i grubo opancerzonym pojazdem przeznaczonym do przełamywania silnie umocnionych, głęboko usytuowanych pozycji przeciwnika.

Pierwsze (nieudane) próby budowy ciężkiego czołgu podjęto w Rosji w połowie lat dwudziestych, prawdopodobnie przy współudziale konstruktorów niemieckich. W 1929 roku opracowano bardzo ambitny plan rozwoju wojsk pancernych, który zakładał budowę w latach 1929-1933 minimum 3500 różnego rodzaju wozów bojowych. Zaczęły powstawać m.in. dość liczne projekty czołgów ciężkich o masie od 80 do 300, 600, a nawet 1000 ton ! Projekt czołgu T-35 powstał w Doświadczalnym Oddziale Konstrukcyjno-Mechanicznym, którego szefem był M.Iwanow, a w pracach projektowych brało udział kilku konstruktorów.

Ogólna koncepcja czołgu, a przede wszystkim liczba i rozmieszczenie uzbrojonych wież dokładnie powtarzała koncepcję zbudowanego w lalach 1925-26 angielskiego czołgu Al El "Independent", zbudowanego tylko w dwóch egzemplarzach. Ze względu na dużą awaryjność, wysokie koszta i kłopoty z obsługą, Anglicy z produkcji seryjnej zrezygnowali, natomiast Rosjanie seryjną produkcję tego super-czołgu postanowili uruchomić. Pierwszy prototyp zbudowany w Leningradzie, opuścił fabrykę w lipcu 1932 roku. Od sierpnia do kwietnia 1933 był poddawany licznym próbom i testom w Wojskowej Akademi Mechanizacji i Motoryzacji im. J.W.Stalina w Moskwie i na poligonie w^r Kubince. Egzemplarz ten. obok czołgów średnich T-28, wziął następnie udział w defiladzie pierwszomajowej w Moskwie, wywołując entuzjazm tłumów. 11 sierpnia 1933 roku czołg został warunkowo przyjęty na uzbrojenie Armii Czerwonej z zaleceniem prowadzenia dalszych prac modernizacyjnych przez wydzielone biuro konstrukcyjne w Charkowie, które otrzymało /. Leningradu całą dokumentację. Produkcję seryjną w Charkowskiej Fabryce Parowozów im. Komintcrnu uruchomiono w 1934 roku. montując i przekazując wojsku pierwsze 10 wozów. Łącznic w lalach 1934-39 zbudowano 59 tych czołgów. We wrześniu 1939 r. podczas mobilizacji przeciw Polsce, uzbrojona w czołgi T-35 14 brygada została postawiona w stan gotowości, ale nie opuściła miejsca dyslokacji w rejonie Żytomierza, dopiero kilka miesięcy później została przerzucona do Stanisławowa, pełniąc tam funkcję garnizonu okupacyjnego. W czerwcu 1940 r. 14 brygadę rozformowano, a czołgi T-35 przeznaczono dla 34 dywizji pancernej wchodzącej w skład 8 korpusu zmechanizowanego.

22 czerwca o świcie cały korpus, liczący łącznie 932 czołgi (w tym 49 T-35) otrzymał rozkaz ześrodkowania się w okolicy Sambora. Wykonując rozkaz, jego jednostki musiały pokonać odległość około 80 km. W czasie przemarszu kolumny bezustannie były atakowane przez niemieckie lotnictwo. Czołgi, unikając bomb i omijając leje po wybuchach zjeżdżały do rowu i ... tu kończyły swoją karierę. Niektóre ugrzęzły w błocie, innym zgasły i nie dały się uruchomić ponownie silniki, a dowództwo nic dysponowało ciężkimi ciągnikami, które mogłyby przyjść z pomocą. Czołgi zostały porzucone, nie oddawszy ani jednego strzału. Niektóre z ocalałych jeszcze, nielicznych egzemplarzy, po niezbędnych naprawach brały udział w listopadzie - grudniu 1941 roku w walkach obronnych pod Moskwą, nic wiadomo jednak, z jakim skutkiem.

Analizują historię tego czołgu trzeba stwierdzić jednoznacznie, że przedwojenna chluba sowieckich tankistów była wielkim niewypałem, a jedyny swój sukces osiągnęła na polu propagandy. Sama przyjęta koncepcja była błędna (o czym wcześniej szybko przekonali się Anglicy - patrz "Independent"), a do podstawowych wad konstrukcyjno-koncepcyjnyeh należy zaliczyć zbyt duże wymiary', w tym stosunek długości do szerokości, co przy sporej masie powodowało złą manewrowość i trudności w kierowaniu pojazdem. Czołg zc względu na duże wymiary, aby nie zwiększać i lak dużej masy, był słabo opancerzony. Zastosowane mechanizmy były wadliwe i o dużej awaiyjności. Koncepcja pięciu wież miała w założeniach zapewniać dużą siłę ognia we wszystkich kierunkach i w razie potrzeby ogień z cztcrecłi wież w jednym kierunku, w praktyce koordynacja rozkazów pomiędzy dowódzcą a załogą poszczególnych wież była niemożliwa (zła łączność i widoczność z poszczególnych stanowisk). Aby celnie strzelić, czołg musiał stanąć, a wówczas stawał się wielkim, słabo opancerzonym celem. Można zaryzykować pogląd, że ewentualna konfrontacja z czołgami niemieckimi byłaby dla T-35 tragiczna.

Dane taktyczne-techniczne (dla serii 1934-37): 9,72 m

3,20 m 3,43 m 0,50 m 50-52 t 10-30 mm

1    x armata kał. 76,2 mm

2    x armata kał. 45 mm 5-6 kin kal.7.62 mm

Silnik gażnikowy 4-suwowy, 12 cylindrowy (V) o pojemności 46900 cc i mocy 500-580 KM ok. 600 l/l00 km (!)

30 km/h 150 km 11 ludzi

Kanonowy model czołgu T-35 opracowano w skali 1:25 i prezentuje wersję produkowaną w latach 1934-37 wyposażoną w radiostację. Oznakowanie określa pierwszy pojazd pierwszego plutonu trzeciej kompanii pierwszego batalionu.

UWAGI OGÓLNE

Czołg pomimo nietypowo dużych rozmiarów jest łatwy w budowie, modelarze początkujący mogą dodatkowo zrezygnować z wykonania anteny wokół wieży. Pomimo wszystko, jak przy każdym modelu czołgu, przy wykonaniu układu bieżnego należy uzbroić się w cierpliwość i unikać pośpiechu.    Wszystkie elementy oznaczone (**) należy nakleić na

tekturę o grubości 1 mm. a oznaczone (*) na brystol gr. 0,5 mm. Oznaczenia dodatkowe: (W) - wyciąć; "P" lub "L" - część prawa lub lewa; symbol nożyczek - przeciąć.

OPIS BUDOWY

Wycinamy naklejone na tekturę elementy szkieletu kadłuba 1-14 i sklejamy wg rysunku montażowego. Oklejamy go starannie sklejkami 15, 16, i 17 i wklejamy w "korytko" 18. Przyklejamy wierzch błotników 19 L i P. Z cz. 20-26 sklejamy szkielet wieży głównej, a z cz. 27-32 dwa szkielety wież km-ów. Z cz. 33-46 sklejamy na szkielecie kompletnie wyposażoną wieżę główną, z cz. 47-52 dwie wieże km-ów, a z cz. 53-66 (bez szkieletu) dwie wieże artylerii 45 mm. Z el. 67 sklejamy dwa reflektory, które można przykleić w pozycji postawionej, lub złożonej (patrz rys. zestawieniowy). Przyklejamy do kadłuba pozostałe elementy 68-76, miejsce, w którym przyklejamy cz.75, zalecam zaczernić, np. mazakiem. Przystępujemy do wykonania zespołu jezdnego. Wszystkie koła, wózki i elementy amortyzacji sklejamy wg rysunków: z cz. 77 i 78 dwa koła napinające; z cz. 79 i 80 dwa koła napędowe: z cz.81 i 82 dwanaście kół podtrzymujących. Z cz. 83 i 84 wykonujemy dwa dodatkowe przednie kółka amortyzowane (patrz rys. zestaw.). Z cz. 85, 86 i 87 sklejamy trzydzieści dwa koła nośne pomontowane w czterokołowych wózkach. Wszystkie koła oprócz wózków przyklejamy do kadłuba nasadzając na odpowienie, druciane bagnety (wg wzorów na trzeciej str. okładki). Z el. 88 sklejamy i przyklejamy w oznaczonych miejscach amortyzatory (patrz rys zestaw.). Sklejamy dwa paski gąsienic (89) i ostrożnie zakładamy na koła ścinając część ząbków z. kół napędowych (na styku z. gąsienicą). Z el. 90 i 91 sklejamy dwa zapasowe teleskopy i przyklejamy do el 72. Wg rys. sklejamy z el. 92 cztery uchwyty holownicze i przyklejamy do kadłuba. Przeciwodłamkowe osłony układu bieżnego sklejamy z płaszczyzn 93 i 93a sklejając je odpowiednio ze sobą stronami niezadrukowanymi (L+L; P+P). Dla większej sztywności można je wzmocnić jedną warstwą brystolu. Osłony wieszamy na błotnikach na paskach 94 wg rys. zestawieniowego. Z drutu i cl. 95 wykonujemy 8 uchwytów anteny kabłąkowej i montujemy do wieży głównej. Antenę wyginamy z drutu aluminiowego lub miedzianego w ciemnozielonej, igielitowej izolacji i montujemy na uchwytach wokół wieży -patrz rysunek zestawieniowy.

Gotowy model można wyretuszować i polakicrować.

Skład komputerowy tekstu: J.Oleś

ISBN 83-86435-12-7