23959 skrypt 15

- 16-

Skrypt

charakteru rozżalenia, smutku i bezsilności matki, która straciła jedyne dziecko; jest także elementem nadającym dramatyzmu utworowi.

Trzecim typem zwrócenia uwagi odbiorcy jest podkreślenia miejscu i czasu akcji; Maryja cierpi w czasie czytania lamentu. Podkreśla to dokonywanie się historii i podstawowych doktryn wiary niemalże na oczach czytelnika.

Turowski odwołuje się także do ewangelicznych symboli towarzyszących męczeństwu Chrystusa - cierniowej korony, włóczni, krzyża, dwóch łotrów, śmierć za odkupienie ludzkości. Zasadniczo tekst ten ma być „ewangelią dla ubogich”. Nic zawiera on w sobie żadnych metaforycznych treści, a jedynie wskazuje ludziom poświęcenie Chrystusa. Czytając ten tekst powinniśmy spełnić trzy prośby Maryi: zrozumienie, współczucie, naśladowanie (intelligo, compasio. imitatio). Podobne cechy wykazuje kolejny utwór Turowskiego „Lament Józefa Arymatcjskiego”

Lament ten zbudowany jest z szeregu pytań retorycznych, których celem jest podkreślenie boskiej istoty Jezusa. Eksponowanie boskiego i świętego pierwiastka Chrystusa było typową cechą kościoła bizantyjskiego. W utworze nie występuje nagromadzenie sformułowań ekspresywnych, co nie powoduje odczucia żalu i straty u odbiorcy tekstu.

^    Punktem wspólnym jest natomiast rodzaj retoryki, podkreślenie miejsca i czasu akcji

(wszystko dokonuje się teraz, w tym momencie) a także rodzaj tematyki obranej przez Turowskiego. Wykorzystuje on bowiem motyw związany z zmartwychwstaniem Chrystusa i z wszechobecną (zarówno w sercach ludzkich, jak i w ewangeliach) nadzieją na przeobrażenie wszystkiego mocą Zbawiciela.

Utwory, które teoretycznie są lamentami, nabierają cech homiletycznych. Ta nowa mozaika jakości jaką Turowski stworzył w epoce Rusi Kijowskiej, obija się także w jego innych utworach. Między innymi w dwóch kazaniach:    „Słowo

na niedzielę przewodnią” i „Słowo o duszy ludzkiej i ciele”.

Kazanie to przemowa wygłaszana przez osobę duchowną, a skierowane do wiernych, mające na celu nauczanie i przekazywania prawd wiary. Homilia w przeciwieństwie do kazania oparta jest na czytaniach liturgicznych i ma za zadanie komentowanie fragmentów „Pisma Świętego”, podczas gdy kazanie cechuje dowolność tematyczna; oba utwory mają charakter dydaktyczno - moralizatorski.

Przedstawia dzięki tej metaforze stany emocjonalne, które towarzyszą poznaniu Boga. Apostołowie, którzy weszli na Syjon (hebrajski Sijon: wzgórze jerozolimskie, na którym stała ^ świątynia Salomona - kolebka i ośrodek duchowy wczesnego chrześcijaństwa) porzucili strach, tęsknotę, smutek. Nie jest to jednak jedyna metafora występująca w homilii.

Turowski porównuje Chrystusa do słońca, który ogrzewa swoimi promieniami prawdy, ziemię i dusze ludzkie, zbawiając wszystkich w Niego wierzących. Kyryło Turowski pisze także, a raczej daje do zrozumienia, że poprzez poznanie Boga i pokajanie się odpuszczone będą nam wszelkie winy i grzechy.

W dalszej części tekstu następuje porównanie wiary w Chrystusa z okresem wiosny, odnowy Człowiek porównywany jest do leśnych drzew, które nie wydawały owoców. Poprzez poznanie Chrystusa wszystko się zmienia, gdyż człowiek przegląda wreszcie na oczy, a jego dusza staje się żyzna jak najlepsza gleba.

Porównania i metaforyka dominująca w utworze należą do ornatus diffictulis, chociaż skierowane są do prostych ludzi. Wyszukany styl homilii sprzyja jej zrozumieniu. Turowski przedstawia wszystko w' sposób plastyczny odwołując się do znanych ludziom zjawisk przyrodniczych.

Temat homilii sprowadza się do wyliczenia korzyści płynących z nawrócenia się na wiarę Chrystusową, „ ...która poprzez chrzest /odradza duszą ludzką... ”. W utworze dominuje element paralitycz.no - narracyjny. Turowski w' bardzo zręczny sposób w^ykorzystuje styl retoryczny.