24133 P1130798 resize

199

Ryc. 70. Zasięg domyślnego jądra wspólnoty bałto-słowiańskiej u schyłku eneolitu oraz Prasłowian u schyłku II i na początku I tysiąclecia p.n.e.

i - Praslo wianie, 2 — Pragermanic, J — Praceltowie, 4 — plemiona , .iliryjłkic ”, 5 - Pr*lnlcowie, 6 — Prabailowic, 7 — Ugrofinowie, 8 - strefa przenikania plemion pragermańskich i prasłowiańskich, 9 — strefa przenikania plemion praceltyekkh i prasłowiańskich. 10 — strefa przenikania plemion,.iliryjskich" i prasłowiańskich, // — strefa przenikania plemion pratrackich i prasłowiańskich, 12 — strefa przenikania plemion prabaltyjskich i prasłowiańskich, 13 — strefa przenikania plemion ugrofińskich i prasłowiańskich, 14 — granica hipotetycznego Jądra wspólnoty baltoslowiańskicj ok. 2000 lat p.n.e.

mierzą oraz Kijowa (ryc. 70). Jądro to obejmowało trzy grupy archeologiczne kultury ceramiki sznurowej. Były to: rzucewska, złocka oraz średniodnieprowska (np. W. Henseł 1958, s. 149 n.). Wszystkie one obok różnych cech indywidualnych, noszą wspólne piętno: podobne elementy kulturotwórcze. Twórcy ich mówili albo jednym i tym samym, albo też językami blisko spowinowaconymi ze sobą. Wykreśliłem tylko granice jądra dawnych siedzib omawianego ludu. Za wcześnie bowiem na wydzielenie ściślejszego zasięgu całego zajmowanego przezeń obszaru. Nie ważne przy tym, że współautorzy niniejszej syntezy zajmują odmienne stanowisko, tak w tej sprawie, jak i odnośnie do faktów wczesnobrązowych. Różnice wynikają z innego horyzontu myślenia oraz pewnych tradycji, którym niniejsze opracowania podlegają.

Z moich ustaleń (W. Henseł 1973, s. 135 n.) wynika, że w I okresie epoki brązu obszar Polski rozpadł się niejako na dwie strefy kulturowe. Do pierwszej z nich należały ziemie, na których duży był wpływ dawnego podłoża naddunajskiego, przewarstwionego elementami kultury pucharów dzwonowatych, na drugim zaś sznurowego, z oddziaływaniami łabsko-dnieprzańskiej grupy kultury ceramiki grzebykowej. W grupie mierzanowic-Jdej nadto wyraźne są ślady kontynuacji elementów zlockich. W takim razie do rejonu prabahoprasłowiańskiego należałyby, gdy mowa o terenie Polski, obszary zasiedlone głównie przez zawiślańskich przedstawicieli grup schyłkowej kultury ceramiki sznurowej. Granice zachodnie tego zespołu mogły też obejmować niektóre partie grup iwieńskicj i śmiardowsko-grobskicj kultury unietyckiej. Możliwość ta odnosi się szczególnie do grupy