25240 PICT0079 (4)

154

J. Hcnukowski, o. KaaztcjowsKn

Zużycie materiałów podstawowych niezbędnych do wykonania zaplanowanej produkcji Określa sic na podstawie planów produkcyjnych ora/ struktury konstrukcyjnej wyrobów i norm zużycia.

Planowane zużycie materiałów podstawowych określa wzór:

/W'w*    (3)

gdzie;

P, - planowane zużycie materiałów w danym okresie.

5 ■ wielkość produkcji w danym okresie.

iVj zużycie materiałów na jednostkę wyrobu.

W przypadku procesów montażowych rozumianych jako łączenie elementów skłudowych (np detali, podzespołów lub zespołów) w wy-rób podstawę do obliczenia zużycia materiałów stanowi lista materiałowa (BOM - bill of materials). Lista mutcrialowa to opis złożoności wyboru dokonany przez rozwinięcie jogo struktury konstrukcyjnej, a następnie zsumowanie powtarzających się elementów i jednokrotne umieszczenie ich w opisie (8). Lista materiałowa występuje w dwtSch odmianach: analitycznej, gdzie materiały grupowane są według podzespołów, w których występują, oraz syntetycznej, w której zawarte są wszystkie materiały wchodzące w skład gotowego wyrobu.

Dla procesów przetwórczych rozumianych jako procesy, w których następuje zmiana właściwości fizykochemicznych, kształtów, wymiarów itp. planowanie zużycia materiałów wyznacza się ze wzoru;

Pt^m S N*    (4)

gdzie:

Pi - planowane zużycie materiałów w danym okresie,

S - wielkość produkcji w danym okresie,

N, - techniczna norma zużycia materiałów.

Norma zużycia, będąca ważnym czynnikiem wpływającym bezpośrednio na kształtowanie się wielkości zużycia materiałów, powinna być oparła na przesłankach technicznych. Z tego względu do obliczania jednostkowych norm zużycia stosuje się odpowiednie formuły uwzględniające właściwości materiałów i procesów technologicznych. Każda norma opiera się na tej samej zasadzie: do ilości materiału, jaką zawiera wyrób, trzeba doliczyć sumę naddatków odpowiadającej wielkości uzasadnionych strat i odpadów technologicznych.

Całkowite zużycie danego materiału na cele bezpośrednio produkcyjne jest sumą jego zużycia na poszczególne wyroby zgodnie ze wzorem:

gdzie:    ^w

Pn - całkowite zużycie danego materiału w danym okresie.

Pi - planowane zużycie materiału na wyrób i w danym okresie,

n - liczba wyrobów.

Drugim elementem planu potrzeb materiałowych jest zapas bezpieczeństwa. Zapas bezpieczeństwa określa ilość danego rodzaju materiału niezbędnego do zapewnienia ciągłości produkcji w okresie pomiędzy dwoma kolejnymi dostawami. W przypadku normowania zapasów jest to zapas konkretnego materiału przyjęty jako nomu dla danego okresu. Potrzeba utrzymywania określonego poziomu zapasu wynika z niestabilności warunków działania przedsiębiorstwa spowodowanych np. zmiennością zapotrzebowania na materiały, nierównomiemością i nierytmicznością dostaw. Stąd wiele przedsiębiorstw utrzymuje pewną wielkość zapasu jako bufor lub zapas bezpieczeństwa na wypadek pojawienia się zakłóceń W realizacji dostaw lub błędów popełnionych przy prognozowaniu zapotrzebowania.

Istotną sprawą staje się zatem ustalenie poziomu zapasu bezpieczeństwa. W tym celu można wykorzystać następujące sposoby:

-    oparty na długości czasu dostawy na odtworzenie stanu zapasu,

-    oparty na wykorzystaniu teorii statystyki.

W pierwszym przypadku na podstawie danych z przeszłości oblicza się przeciętne zapotrzebowanie na materiał w okresie pomiędzy dwoma dostawami oraz szacuje się maksymalne zapotrzebowanie [17]. Poziom zapasu bezpieczeństwa musi być przy tym tak duży, aby pokryć różnicę między przeciętnym i maksymalnym zapotrzebowaniem. Tak więc poziom zapasu bezpieczeństwa można przedstawić jako funkcję czasu ponownej dostawy:

Zb ^m (Pmn ~Pq) ' T,    (6)

gdzie:

Zn - poziom zapasu bezpieczeństwa,

/\u< - maksymalne możliwe zapotrzebowanie w jednostce czasu.

Po - oczekiwane przeciętne zapotrzebowanie w jednostce czasu,

T- cykl dostawy.

Im krótszy jest czas dostawy materiałów, tym mniejszy może być poziom zapasu bezpieczeństwa.

W drugim przypadku zakłada się. że poziom zapasu bezpieczeństwa zależy od wielkości błędu prognozowania i prawdopodobieństwa jego wystąpienia [14], [17]. Prawdopodobieństwo, że wielkość zapotrzebowania przekrocz)' dany poziom zapasów w trakcie danego cyklu dostaw, ustala się za pomocą rozkładu normalnego. Zapas bezpieczeństwa można określić ze wzoru: