26979 Skanowanie 13 11 08 30 (22)

mozolne i stopniowe wyzwalanie się z metafizycznych, kosmologicznych i metodologicznych schematów scbolastycznego arystotelizmu i powołanie na ich miejsce zmatematyzowanego przyrodoznawstwa, opartego na zupełnie nowej podstawie metodologicznej.

Wszyscy wiemy, że nowożytny pomysł wykorzystania matematyki był powrotem do pitagorejskich i platońskich idei obecności matematycznych struktur w naturze. Ale raczej tylko historycy i filozofować nauki wiedzą o wielkiej inspirującej roli w⁷ wyzwoleniu się z więzów arystotelizmu, jaką odegrał Timajos, nieznany Europie Łacińskiej aż do upadku Konstantynopola. Dopiero to wydarzenie historyczne spowodowało, że w⁷ wyniku politycznych migracji dotarł wraz z uchodźcami na zachód Europy dialog z koncepcją Boga Matematyka. Świadectwa historyczne potwierdzają, jak wielki wpływ wywarły idee z Timajosa na poglądy Keplera i Galileusza, z ich obsesją poszukiwania matematycznych fonn odzwierciedlających porządek ruchu ciał niebieskich i ziemskich. Chrześcijańska koncepcja stworzenia generuje pytanie, jak myślał Stworzyciel, kreując świat. Średniowieczni filozofowie nie śmieli rekonstruować owych myśli-idei, przytłoczeni nieskończoną przewagą Boga nad stworzeniem i poczuciem wielkiej złożoności świata²¹. Twórcy nowożytnego sposobu myślenia podjęli się tej prometejskiej misji poznawczej, uzbrojeni w⁷ Platoński pomysł, że demiurgiczne procedury mają naturę matematyczną, że wielość, różnorodność i złożoność (także złożoność ruchów⁷) daje się uporządkować relatywnie prostymi formami matematycznymi. Odkrycie Newtonowskiej fizyki zinterpretowano jako dowód trafności takiej drogi dotarcia do myśli Boga Stworzyciela. (Ówczesne poczucie tryumfu umysłu ludzkiego w-⁷ odtworzeniu idei konstytuujących świat dobrze oddaje entuzjastyczny epigram Pope’a, apoteozujący dokonania Newtona w trawestacji Genesis. „Natura i praw⁷a natury⁷ tkwiły ukryte w⁷ ciemności. Rzekł Bóg: Niech się stanie Newton. I wszystko stało się jasne”.

Minety kolejne cztery wieki od czasów renesansowej recepcji Timajosa, wieki wielkiego sukcesu matematycznego spojrzenia na przyrodę. Poczucie, że korzenie takiej postawy sa^ autorstwa Platona, wyrazili w⁷ naszych czasach wielcy filozofujący fizycy, jak Heisenberg, von Weizsacker czy⁷ Penrose. Nie jest wykluczone, że przywrócenie nauk niepisanych znów⁷ może odegrać znów inspirująca rolę w⁷ tych obszarach badań naukowych, w⁷ których słusznie nie godzono się na redukcjonistyczną matematyzację w^Tzorow⁷aną na tej fizykalnej. Teoria pierwszych pryncypiów⁷ koryguje pogląd o roli matematyki w⁷ metafizyce platońskiej. Nie można już imputować Platonowi, że zamierzał matematyzcwać ontologię, wciskając świata zmysłowy w prokrustcwe loże struktur arytmetycznych i geometrycznych znanej mu matematyki, tak jak przed nim matem aty⁷zow⁷ali całą rzeczywistość pitagorejczycy, przed odkryciem

² Ponoć Mikołaj z Oresme, jeden z poprzedników Kopernika, mawiał, że byłby gotowy udzielić paru rad Stwórcy przy kreacji świata. W takiej to żartobliwej formie reagował na bałagan w astronomii Ptolemej sklej, którą chaotycznie rozbudowywano o nowe epicykle, ekwanty i dyferensy ,aby była ona zgodna z nowymi danymi astronomicznymi. Owa sytuacja kryzysu w astronomii, którą Kuhn nazwał w swej monografii skandalem, [..], motywowała Kopernika do poszukiwań nowego klucza do porządku kosmicznego