27320 skrypt042

i w niskich temperaturach. Oleje te z punktu widzenia ochrony środowi-mająjednak istotne wady - nie są bowiem biodegradalne i trudno rozkładają w procesie pyrolizy z wydzielaniem dużych ilości pyłu krzemowego. Najnowszymi trudnopalnymi cieczami transformatorowymi są organiczne (estry kwasu karboksylowego). Posiadają one - tak jak i oleje silikonowe -kie temperatury zapłonu (>250°C) i palenia się (>300T). Wyróżniają się bardzo dużą rozpuszczalnością wody. Ciecze te są jedynymi cieczami formatoiowymi w pełni biodegradalnymi i dlatego w przyszłości ich pro-4ja i zastosowanie w transformatorach mogą znacząco wzrosnąć.

Olejami syntetycznymi wykorzystywanymi w wysokonapięciowych prze-nikach prądowych i napięciowych są różne węglowodory aromatyczne, ukowane głównie dla potrzeb przemysłu kondensatorowego.

W wysokonapięciowych kablach elektroenergetycznych wykorzystuje się ' z olejów silikonowych również oleje syntetyczne - alkilobenzeny i oleje enowe. Alkilobenzeny kablowe opracowano na początku lat sześćdziesiątych celu zastąpienia oleju mineralnego cieczą o lepszych własnościach gazowych. Obecnie stosuje się 2 rodzaje alkilibenzenów: rozgałęziony dodocylobenzen wykorzystywany już od ponad 30 lat i wyprodukowany później liniowy dode-icylobenzen, posiadający małą lepkość, konieczną w kablach ciśnieniowych. Oleje butenowe należą do grupy poliolefinów. Produkowane oleje mogą. w zależności od stopnia polimeryzacji znacznie różnić się lepkością (od i do 10 mnr/.s w temp. 40"C). Oleje o dużej lepkości wykorzystuje się w kablach masowych.

Oleje roślinne, będące podstawowymi cieczami w początkowym okresie rozwoju wysokonapięciowej techniki izolacyjnej, są obecnie wykorzystywane w znikomym stopniu. Słabe własności dielektryczne i gazowe powodują, że oleje roślinne - rycynowe - są współcześnie używane do impregnacji tylko kondensatorów napięcia stałego. Zainteresowanie olejami roślinnymi może jednak znacząco wzrosnąć gdyż opublikowane badania wykazują, że dodanie oleju rzepakowego do syciwa syntetycznego M/DBT poprawia jego procesy interakcyjne.

2.3. WPŁYW RÓŻNYCH CZYNNIKÓW NA WYTRZYMAŁOŚĆ ELEKTRYCZNĄ OLEJÓW IZOLACYJNYCH

O rzeczywistej wytrzymałości oleju decydują różne czynniki a w szczególności: zawartość wtrącili i wody, geometria i odstęp elektrod, czas i rodzaj doprowadzonego napięcia, temperatura i ciśnienie oleju. Woda w postaci rozpuszczonej i emulsyjnej zmniejsza wytrzymałość olejów w układach o polu równomiernym i małych odstępach elektrod (rys. 3.1).

Wpły w zawilgocenia jest szczególnie silny, gdy olej zawiera higroskopijne włókienka celulozy, a woda występuje w postaci emulsyjnej. Po osiągnięciu granicznej rozpuszczalności, wytrzymałość oleju nieznacznie maleje ze wzro-