27766 wstęp do teorii polityki img 77

83

musu, perswazji, groźby oraz podstępu. Istnieją także metody neutralne, do których możnazaliczyć konsultacje oraz wymianę informacji, należące do rutynowych metod działalności dyplomatycznej. W zależności od zastosowanej metody, państwa manipulują samym zakresem bądź rangą stosunków dyplomatycznych, tzn. nawiązująlub zrywająz danym państwem stosunki dyplomatyczne, ograniczająlub zwiększają liczbę personelu dyplomatycznego za granicą, obniżają lub podwyższają rangę szeta misji, odkładają lub przyspieszają wizytę w innym kraju, stosują protesty polityczne, potępienia, bądź wyrażają publiczne poparcie dla działań innego państwa, itp.

Należy podkreślić, że rozwój prawa międzynarodowego ograniczył znacznie zasób metod działalności dyplomatycznej, których stosowanie było wcześniej dowolne. W epoce Odrodzenia jeden z czołowych pisarzy społecznych i dyplomata florencki Niccolo Machiavelli stworzył doktrynę polityczną(makiawelizm), która zalecała stosowanie przemocy, podstępu i obłudy w myśl zasady „cel uświęca środki”¹⁷. Współczesne rozumienie dyplomacji zmieniło się znacznie. Dyplomacja nie jest. j uż sztuką „plotek i intryg”, a stosowanie niektórj-ch metod negatywnych w poszczególnych przypadkach jest zakazane normami prawa międzynarodowego. Na przykład Konwencja wiedeńska o prawie traktatów z maja 1969 roku uznaje za nieważny traktat, który został podpisany „w drodze przymusu przedstawiciela państwa przez czyny lub groźby skierowane przeciwko niemu” lub „przymus wobec danego państwa”^IK. Traktat jest także nieważny, gdy został zaw arły metodą oszustwa lub przekupstwa przedstawiciela państwa.

Obok opisanych powyżej działań dyplomacja obejmuje także dyplomatyczne środki pokojowego załatwienia sporów: rokowania bezpośrednie (negocjacje), dobre usługi i mediacje, komisje badań oraz koncyliacje¹'¹.

3.1.1. Dyplomatyczne środki pokojowego załatwiania sporów

Negocjacje

Negocjacje są określane jako proces w trakcie, którego państwa starają się usunąć różnice zdań w drodze wymiany poglądów w celu osiągnięcia porozumienia⁷⁰. Strony stosująróżne metody negocjacji. Do najczęstszych należą: groźba,

¹⁷    Niccolo Machiewlli, Książę: Rozważania nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu LMusza, Warszawa: PWN 1994.

¹⁸    „Konwencja wiedeńska o prawie traktatów", 22 maja 1969,art. 49- 52, |w:j Anna Przyborow-ska-Kliinczak (opr.). Prawo międzynarodowe publiczne. Wybór dokumentów, Wydanie V, Lubelskie Wydawnictwa Prawnicze, Lublin 2001, s. 64-65.

^K Remigiusz Bierzanek, Janusz Symonides, Prawo międzynarodowe publiczne, Wydanie (II, Warszawa: PWN 1994, s. 327-328; Janusz Gilas, Prawo międzynarodowe, Toruń: Wydawnictwo Comer 1995. s. 319-327; Cezary Berezowski, Wojciech Góralczyk, Kazimierz Libera, Prawo mię dzynarodowepubliczne, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 1970, s. 431-445.

¹⁰ Bierzanek, Symonides, op.cit., $. 327 328; Jean Barrca, Thćóricsdes rełations internationales: la grammaire des evenemenŁs, Troisieme edition, Luuvain: Artel 1994, s. 94—104.