23315 skanuj0281 (5)

Jednostka ta zawiera dwa rodzaje luk:

dwie luki oktaedryczne (węzły a) w 1/3,2/3,1/4 i 1/3,2/3,3/4 (luki te nigdy nie są zajęte jednocześnie: ich środki są zbyt bliskie siebie);

cztery luki tetraedryczne: dwa węzły    0! w 0,0,3/8 i 2/3,1/3,7/8 i dwa węzły w

0,0,5/8 i 2/3,1/3,1/8.

Nie jest znane heksagonalne ułożenie anionów z podwójną liczbą kationów w węzłach 0i i 02 — struktura taka byłaby analogiczna do regularnej struktury Na₂0. Jest to związane z niniejszą wartością odległości 0i~0₂ w strukturze heksagonalnej. Odległość ta wynosi c/4; c = l,63a i a = 2r_. A zatem    = 0,8 lr_. W strukturze regularnej

odległość 0i-02 jest istotnie znacznie większa:    = a/2, a ponieważ j/2/2 = 2 r_,

0i-02 = l,41r_. Odpychanie między jonami dodatnimi w węzłach    jest prawie

dwukrotnie mniejsze w strukturze regularnej.

Natomiast odległość 0₂-0₂ (lub 0i-0i) jest w obydwu przypadkach jednakowa: dla struktury regularnej F: 0₂-0₂ = 2r_ (1/2 przekątnej ściany), dla struktury heksagonalnej: 0₂-0₂ = 2r_ (krawędź).

Tablica 2.55

Sposób obsadzenia węzłów sieciowych y i luk w strukturach wyprowadzonych z najgęstszego ułożenia heksagonalnego

Struktura	l7i	1 V2	2oc	20!
Metale (Mg, Zn ...)	M	M
Cdi 2	I	I	Cd (1/2)
ZnS (wurcyt)	S	S		Zn
A1203 (korund)	O	O	Al (2/3)

Ta równość odległości tłumaczy łatwość, z jaką związki AX, w których A zajmuje węzły jednego rodzaju /?, występują w dwóch odmianach: regularnej i heksagonalnej. Klasycznym przykładem tego są dwie odmiany ZnS: regularna — blenda cynkowa (sfaleryt) i heksagonalna (wurcyt).

W tablicy 2.55 podano sposób obsadzenia różnych węzłów dla kilku struktur heksagonalnych.

Cdl₂ (rys. 2.45, s. 191)

Grupa przestrzenna P3ml, struktura warstwowa podobna do struktury CdCl₂, w której brakuje co drugiej warstwy.

A1₂0₃ (rys. 2.145)

Korund (i?3c) tworzy strukturę, w której wiązania (jonowo-kowalencyjne) występują w trzech wymiarach. Istnieją tu wszystkie warstwy a, są jednak wypełnione tylko w dwóch trzecich. Atomy Al tworzą, między płaszczyznami o najgęstszym ułożeniu atomów O, płaszczyzny, w których atomy znajdują się w wierzchołkach (węzły a) sześciokątów, których środki pozostają nie zajęte. W rzeczywistości warstwy Al ulegają pewnej deformacji wskutek wygięcia sześciokątów (w sensie konformacji krzesłowej cykloheksanu).

283