28538 PrepOrg cz I1

- 131 -

Niekiedy kształt reaktora zdeterminowany jest operacją następującą po zakończeniu reakcji. Na przykład jeśli po zakończeniu syntezy następuje bezpośrednio destylacja, to w celu uniknięcia strat może być wygodne prowadzenie reakcji w kolbie destylacyjnej itp.

V.2. Oprzyrządowanie reaktora

V/ zależności od rodzaju reakcji, jej cech i wymagań, zmienia się ilość, rodzaj i wielkość oprzyrządowania reaktora. Oprzyrządowanie to powinno umożliwić najczęściej przeprowadzenie następujących procesów:

-    odprowadzenie lub doprowadzenie ciepła od i do mieszaniny reakcyjnej i pomiar jej temperatury;

-    mieszanie lub wytrząsanie zawartości reaktora;

-    stopniowe wprowadzanie (dozowanie) reagentów, katalizatorów lub substancji inertnycb oraz sukcesywne wyprowadzanie produktów ze środowiska reakcyjnego w miarę ich powstawania.

V.2.1. Odprowadzenie lub doprowadzanie ciepła od i do mieszaniny reakcyjne .1 i pomiar ,1e.1 temperatury

Na przebieg reakcji organicznych bardzo istotny wpływ wywiera temperatura. Ze wzrostem temperatury rośnie szybkość reakcji, lecz wzrost ten jest różny dla różnych przemian, w zależności od wielkości odpowiednich entalpii swobodnych aktywacji. W chemii organicznej większość reakcji przebiega w sposób złożony, poza pożądaną reakcją główną zachodzą równoległe procesy uboczne. Celem ich maksymalnego ograniczenia wymagane jest często prowadzenie reakcji w ściśle określonym zakresie temperaturowym. Temperatura reakcji może być też podyktowana termiczną nietrwałością produktu końcowego lub pośredniego.

W przypadku reakcji odwracalnych temperatura ma istotny wpływ na ustalenie się równowagi. W przypadku reakcji egzotermicznych korzystniejsza równowaga ustala się w niskich temperaturach, w przypadku reakcji endoter-micznych w temperaturach wyższych. Ze względów więc kinetycznych lub termodynamicznych większość procesów wymaga reaktora z oprzyrządowaniem ułatwiającym wymianę ciepła z otoczeniem i pomiar temperatury mieszaniny reakcyjnej. Przy prowadzeniu wielu reakcji można ograniczyć się do pomiaru temperatury łaźni grzejnej lub ohłodzącej. W pewnych przypadkach dobór temperatury reakcji może być podyktowany również rozpuszczalnością reagentów ozy produktów w środowisku reakcji. W tych przypadkach na ogół stosuje się podwyższoną temperaturę, gdy zależy na jednorodności mieszaniny, zaś obniżoną temperaturę reakcji, gdy pożądane jest, by produkt opuszczał środowisko reakcji, np* w postaci osadu w miarę jego powstawania, a stosunkowo duża szybkość reakcji umożliwia prowadzenie jej w niskich temperaturach.