28959 IMG06 (18)

LXXI ZADANIA KRYTYKI

pretowania go jako programu solidaryzmu społecznego i katolicyzmu.

Od tendencji tych nie jest wodna pierwsza naukowa monografia Ksiąg pielgrzymstwa, wydana w r. 1911 przez Stanisława Pigonia. W badaniach nad Księgom odegrała ona wszakże przełomową rolę, stawiając dzieło Mickiewicza na historycznym gruncie, groma-;' dząc imponujący materiał do genezy utworu, kładąc kres atakom na Mickiewicza jako na politycznego szaleńca.

Z osiągnięć książki Pigonia korzysta i krytyka współczesna, zmierzająca do coraz mocniejszego osadzenia dzieła w epoce. Jest to jedyna droga przywrócenia Księgom ich historycznego wymiaru, bez prób publicystycznej aktualizacji, będącej zawsze tylko przykrawaniem utworu do potrzeb chwili. Wzloty i upadki myśli Mickiewicza są owocem jego czasu i tylko na tle tych lat pielgrzymowania do „ziemi świętej “ nabierają właściwej wagi. Oczywista, każde pokolenie szuka w Mickiewiczowskiej biblii echa swoich własnych przeżyć i doznań. Ale pełną sprawiedliwość tej małej książeczce oddać można tylko pamiętając, że jest ona dokumentem walki o zmianę oblicza świata sprzed stu kilkudziesięciu lat. Że świadczy o pokoleniu, które dążenia swe zamknęło w słowach o „broni i orłach narodowych", w słowach o „wojnie powszechnej za Wolność Ludów".

Wydania

Ważniejsze wydania dokonane za życia autora wymieniono i scharakteryzowano w komentarzu wydawniczym- Ze współczesnych wydań krytycznych na uwagę zasługują:

Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego. Opracował St. Pigoń, wyd. IV, Kraków 1926, Biblioteka Narodowa S. I, nr 17,

Tekst w opracowaniu krytycznym podają wydania zbiorowe: Dzieła wszystkie, [Wydanie Sejmowe], t. VI, Warszawa 193$, Księgi opracował St. Pigoń.

Dzieła, Wydanie Narodowe, t. VI: Pisma prozą, cz. II. W opracowaniu L. Płoszewskiego. [Warszawa] 1950.

Dzieła, [Wydanie Jubileuszowe], t. VI: Pisma prozą, cz. II. Tom opracował L. Płosze w sk i. [Warszawa] 1955.

Wydana została również brulionowa redakcja Ksiąg, zachowana w Muzeum Adama Mickiewicza w Paryżu:

Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego. Tekst pierwotny. Z autografu A. Mickiewicza wydał J. Kallenbach. Paryż, [przedm.] 1905.

Obszerne fragmenty tej redakcji zamieścił St. P i g o ń w t. VI Wydania Sejmowego.

Najkompletniejszą bibliografię wydań polskich i przekładów Ksiąg podaje St. Pigoń w pracy O „Księgach narodu i pielgrzymstwa polskiego" A. Mickiewicza, Kraków 1911.