23465 skanuj0031 (95)

2.4. U progu nowego tysiąclecia - potencjalne zagrożenia dla przyrody w XXI wieku

2.4. U progu nowego tysiąclecia - potencjalne zagrożenia dla przyrody w XXI wieku

55

Źródła emisji C0₂

Roczna emisja węgla (w postaci C0₂) wydalanego do atmosfery w procesie spalania węgla, ropy naftowej i gazu ziemnego wzrosła z ok. stu milionów ton na początku XX wieku do ponad pięciu miliardów ton pod koniec wieku, co oznacza w przybliżeniu emisję jednej tony rocznie przypadającej na statystycznego mieszkańca Ziemi. Zawartość dwutlenku węgla w powietrzu atmosferycznym rosła średnio

0    0,35% rocznie, przy czym kolosalną rolę odegrało w tym procesie karczowanie

1    wypalanie dużych kompleksów leśnych: spalenie 1 ha lasu uwalnia do atmosfery przeciętnie 700 ton tego gazu. Obecnie likwidacja nizinnych lasów deszczowych powoduje przyrost zawartości węgla w atmosferze o 1,0—2,6 mld ton rocznie, częściowo wskutek zniszczenia liści drzew pochłaniających dwutlenek węgla w procesie fotosyntezy. Do wzrostu stężenia tego gazu w atmosferze przyczyniają się także coraz większe areały pól powstałych w miejscu zniszczonych lasów, a w konsekwencji coraz większa masa gnijących resztek roślin uprawnych. Prognozy uwzględniają dalszy wzrost stężenia dwutlenku węgla do 560 ppm w ciągu zaledwie 25 lat.

Źródła emisji metanu

Metan, uwalniający się głównie w wyniku mikrobiologicznego rozkładu materii organicznej na wysypiskach śmieci, w kolektorach ścieków komunalnych, na zalanych wodą polach ryżowych, w procesie spalania drewna, a także trawienia pokarmu przez bydło, jest w ok. 17% przyczyną wzrostu średniej temperatury Ziemi. Prognozy zakładają dalszy, coraz szybszy wzrost stężenia w atmosferze tego gazu, który będzie się uwalniał wraz z ocieplaniem się klimatu z obecnie zamarzniętych gleb bagiennych na północnych krańcach Eurazji i Ameryki Północnej.

Źródła emisji tlenków azotu

Jeśli realnie można zakładać stopniowy spadek stężenia freonu, któremu przypisuje się 20% udział w wywołaniu efektu cieplarnianego, to bardzo małe jest prawdopodobieństwo obniżenia zawartości tlenków azotu, których źródłem są nawozy mineralne i surowce energetyczne, lub ozonu, gromadzącego się przy powierzchni gruntu za sprawą spalin emitowanych przez silniki samochodowe, elektrociepłownie, elektrownie i rafinerie ropy naftowej. Co gorsze, niewykluczone, że lista gazów odpowiedzialnych za zmiany klimatu Ziemi nie jest zamknięta. Naukowcy z uniwersytetu w Norwich (Anglia) zidentyfikowali niedawno nowy gaz cieplarniany (będący związkiem siarki, fluoru i węgla), który zatrzymuje ciepło o wiele efektywniej niż dotychczas rozpoznane gazy cieplarniane. Prawdopodobnie powstaje on w pobliżu urządzeń wysokiego napięcia, pojawił się w atmosferze 40 lat temu, a jego stężenie wzrasta o ok. 6% rocznie.

Wyniki pomiarów temperatury powietrza prowadzone przez stacje monitoringu środowiska na wszystkich kontynentach potwierdzają jej wzrost o 0,6-0,8° C w ciągu ostatnich stu lat (rys. 2.7). Klimatolodzy przewidują dalsze ocieplenie klimatu o 3,3—4° C do końca XXI wieku, niektórzy z nich spodziewają się takiego wzrostu temperatury już w połowie wieku, jeśli nie powiedzie się znaczące ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Jeden i drugi scenariusz byłby dla przyrody dramatyczny w skutkach, ponieważ dotychczasowe tempo zmian temperatury w atmosferze Ziemi wynosiło zaledwie kilka stopni w ciągu co najmniej dziesiątków tysięcy lat.