2tom107

5. MASZYNY ELEKTRYCZNE 216

Maszyna elektryczna może być przystosowana do dwóch lub do jednego kierunku wirowania — prawego lub lewego, tj. zgodnego lub przeciwnego do ruchu wskazówek zegara.

Kierunek wirowania maszyny określa się patrząc na nią od strony wyprowadzonego czopa końcowego wału, a w przypadku gdy ma dwa wolne końce walu — od strony czopa końcowego wału o większej średnicy. Jeżeli maszyna nie ma wyprowadzonego końca walu, to kierunek wirowania określa się patrząc na maszynę od strony przeciwnej do komutatora lub pierścieni ślizgowych.

Wówczas, gdy maszyna jest przystosowana do jednego kierunku wirowania, jest to zaznaczone na jej tabliczce znamionowej i obudowie. Przy braku takiego oznaczenia, maszyna jest przystosowana do obu kierunków wirowania.

Normalnym kierunkiem wirowania silników jest kierunek prawy, prądnic — lewy.

5.1.2. Rodzaje pracy maszyn elektrycznych

Moc znamionowa maszyny elektrycznej jest ustalona dla określonego przebiegu obciążenia w czasie, zwanego rodzajem pracy. Symbol rodzaju pracy jest podawany na tabliczce znamionowej. Jeżeli na tabliczce znamionowej nie podano rodzaju pracy, to oznacza, że maszyna jest przystosowana do pracy ciągłej.

W normie PN-IEC 34-1 wymieniono 10 rodzajów pracy. Między innymi określono następujące rodzaje:

1.    Praca ciągła (symbol SI) — praca z obciążeniem stałym trwającym co najmniej tak długo, aż zostanie osiągnięty stan cieplnie ustalony wszystkich elementów maszyny;

2.    Praca dorywcza (symbol S2) — praca z obciążeniem stałym, trwającym przez czas określony, krótszy niż czas potrzebny do osiągnięcia równowagi cieplnej, po czym następuje postój trwający tak długo, aż temperatur}' maszyny zmniejszą się do wartości nie różniących się o więcej niż 2°C od temperatury czynnika chłodzącego. W symbolu pracy dorywczej podaje się czas trwania obciążenia w minutach, np. S2 30 min;

3.    Praca okresowa przerywana (symbol S3) — praca okresowa obejmująca szereg identycznych okresów pracy, w których każdy obejmuje czas pracy ze stałym obciążeniem oraz czas postoju. Przy tym rodzaju pracy okres jest tak długi, że prąd rozruchowy nie wpływa w sposób znaczący na nagrzewanie się maszyny. W symbolu pracy podaje się względny czas trwania obciążenia, np. S3 25%;

4.    Praca okresowa przerywana z rozruchem (symbol S4) — praca okresowa z dużą liczbą łączeń, podczas której każdy okres składa się z rozruchu, pracy przy stałym obciążeniu oraz postoju. W symbolu pracy podaje się względny czas obciążenia, liczbę okresów na godzinę oraz wartość momentu bezwładności silnika J_M i momentu bezwładności urządzenia obciążającego zredukowanego do wału silnika J_ea, np. S4 25%, 120 c/h, J_M = 0,15 kgm², J_M = 0,7 kg m²;

5.    Praca okresowa przerywana z hamowaniem elektrycznym (symbol S5) — praca okresowa z dużą liczbą łączeń, podczas której każdy okres składa się z rozruchu, pracy przy stałym obciążeniu, hamowania elektrycznego oraz postoju.

W symbolu pracy podaje się względny czas obciążenia, liczbę okresów na godzinę oraz wartość momentu bezwładności silnika J_M i zredukowanego momentu urządzenia obciążającego J„_t, np. S5 25%, 120 c/h, J_M = 0,15 kg m², J_M = 0,7 kg-m²;

6.    Praca okresowa długotrwała z przerwami jałowymi (symbol S6) — praca okresowa, podczas której każdy okres składa się z pracy przy stałym obciążeniu oraz przy biegu jałowym. W symbolu podaje się względny czas trwania obciążenia, np. S6 25%;

7.    Praca okresowa długotrwała z hamowaniem elektrycznym (symbol S7) — praca okresowa z dużą liczbą łączeń, podczas której każdy okres obejmuje czasy rozruchu, pracy przy stałym obciążeniu i hamowania elektrycznego. W symbolu podaje się liczbę

Tablica 5.5. Rodzaje pracy maszyn elektrycznych, wg PN-IŁC 34-