2

116 f® ROZDZIAŁ 10

utrzymuje się w twojej nieświadomości, zniekształcając i hamując t twórczą postawę, była scena przedstawiająca twojego ojca krzyczące „Jesteś nic niewart! Gardzę tobą! Nic z ciebie nie będzie!”, to powinien po prostu „przepisać” to w postaci nowej sceny z dobrodusznym ojc miło uśmiechającym się do ciebie i mówiącym: „Jesteś w porządku! M do ciebie pełne zaufanie!”. (W jednym z programów Oprah Winfrey G bezpośrednio odegrał to doświadczenie przepisywania przeszłości z bietą, która w końcu przepełniona wdzięcznością objęła go, płacząc szczęścia, że nie będzie już nawiedzana przez pogardliwą postawę snego ojca). Doprowadźmy tę gierkę do samego końca: gdyby Człow k-Wilk „cofnął się” do traumatycznej sceny, która zdeterminowała Je dalszy rozwój psychiczny - bycie świadkiem rodzicielskiego coitus a te - rozwiązaniem byłoby napisanie tej sceny na nowo, tak że okazywało się, że to, co tak naprawdę widział Człowiek-Wilk, to tylko jego rodzi leżący na łóżku: tatuś czyta gazetę, obok niego mamusia zatopiona w se tymentalnej powieści.

Niezależnie od tego, jak śmieszna może się wydawać ta proced. ra, nie zapominajmy, że ma ona również swoją politycznie poprawi ną wersję - pisanie na nowo swojej historii przez mniejszości etniczni) seksualne itd. w bardziej pozytywny, autoafirmatywny sposób (Afro amerykanie twierdzący, że dawno przed europejską nowożytnością sta* rożytne imperia afrykańskie posiadały już wysoko rozwiniętą naukę i technikę itp.). W tym samym duchu można sobie nawet wyobrazić' napisanie na nowo samego Dekalogu. Któreś z przykazań jest zbyt surowe? Cofnijmy się do sceny na górze Synaj i napiszmy je na nowo. Na przykład: cudzołóstwo - tak, jeśli jest szczere i służy twojej głębokiej samorealizacji... W tej całkowitej redukcji przeszłości do jej późniejszego retroaktywnego przepisywania znikają przede wszystkim nie „twarde fakty”, ale Realne traumatycznego spotkania, którego rola w ekonomii psychicznej podmiotu na zawsze opiera się symbolicznemu pisaniu na nowo.

Nie przez przypadek przywołaliśmy Dekalog. W naszej zachodniej tradycji wzorcowym przypadkiem takiego traumatycznego Realnego jest żydowskie Prawo. Nie zapominajmy, że w tradycji żydowskiej Prawo Mojżeszowe doświadczane było jako narzucone z zewnątrz, przygodne i traumatyczne - słowem, jako niemożliwa/realna

M/ecz, która „stanowi prawo”. To, co najprawdopodobniej jest najwyż-«/ym przykładem sceny religijno-ideologicznej interpelacji - ogłoszenie 1 lekalogu na górze Synaj - stanowi dokładne przeciwieństwo czegoś, co pojawia się „organicznie” jako wynik drogi samopoznania i samorealiza-i jl. Tradycję judeochrześcijańską należy zatem ściśle przeciwstawić ne-wagebwej gnostyckiej problematyce samorealizacji i samospełnienia. Gdy Stary Testament zachęca cię do kochania i szanowania twojego bliźniego, It) odnosi się to nie do twojego wyobrażeniowego semblant/sobowtóra, lecz do bliźniego jako traumatycznej Rzeczy. W odróżnieniu od postawy w stylu New Age, która ostatecznie redukuje Innego/Bliźniego do mojego zwierciadlanego obrazu lub kolejnego kroku na ścieżce mojej samorealizacji (jak w psychologii jungowskiej, gdzie inni wokół mnie są koniec końców zredukowani do uzewnętrznienia/projekcji różnych nieuznawa-uych przeze mnie aspektów mojej własnej osobowości), judaizm stanowi otwarcie tradycji, w której obcy traumatyczny rdzeń na zawsze utrzymuje się w moim Bliźnim. Bliźni pozostaje nieruchomą, nieprzeniknioną, tajemniczą obecnością, która mnie histeryzuje. (Inny aspekt tego samego układu - odwrotny fakt, że żydowski Bóg jest opróżniony zjouissance, zredukowany do samoodnośnego Imienia, do czystego, niesubstancjalne-go podmiotu wypowiedzi - wskazuje, że jedynym obszarem, na którym można zademonstrować swoje oddanie Boskiemu Prawu, jest pole „miłości bliźniego”, twojej społeczno-etnicznej aktywności. I znowu, nie ma tu bezpośredniego skrótu pozwalającego na kontakt z Boskim wymiarem przez „wewnętrzną ścieżkę” mistycznej duchowej samorealizacji). Na tym tle możemy również dostrzec, w jakim dokładnie sensie Lacan jest radykalnym antynarratywistą. Obstając przy tym, że spotkanie z Prawem symbolicznym jest spotkaniem z pewnym traumatycznym, nieprzeniknionym Realnym, Lacan bezpośrednio wpisuje psychoanalizę w tradycję judaistyczną.

Należy mieć również koniecznie na uwadze wzajemne powiązania między Dekalogiem (traumatycznie narzuconymi Boskimi Przykazaniami) i jego nowoczesnym rewersem: osławionymi „prawami człowieka”². Jak dobitnie pokazują doświadczenia naszego postpolitycznego li-

I

i

² Opieram się tutaj na artykule: Julia R. Lupton, Kenneth M. Reinhard, The Subject of Religion. Lacan and Ihe Ten Commandments, „Diacritics” 2003, nr 33 (2), s. 71-97.

i

I