30485 X3e50dd746p05

2. BADANIA PRZYDATNOŚCI GLINY DO BUDOWY

O przydatności gliny do budowy decydują: stopień spoistości, wielkość skurczu, odporność gliny na działanie wody oraz wytrzymałość ną ściskanie.

2.1. POBIERANIE PRÓBEK GLINY

Próbki gliny pobiera się w miejscu zamierzonej budowy w różnych punktach i z różnych głębokości. Pierwszą, tzn. górną, próbkę pobiera się z głębokości co najmniej 50 cm. Liczba pobieranych próbek i głębokość ich pobierania zależy od grubości warstwy potrzebnej do wydobycia oraz od zmian w uwarstwieniu gliny.

Schemat dołu do pobierania próbek pokazany jest na rys. 1. Z jednakowej głębokości pobiera się próbki:

a)    do budynków jednokondygnacyjnych — 4 1, tzn. około 8 kg,

b)    do budynków dwukondygnacyjnych — 6 1, tj. około 12 kg.

2.2. PRZYGOTOWANIE GLINY DO BADAŃ

Rys. 1. Schemat dołu do pobierania próbek

Otrzymaną do badań próbkę należy przesiać przez sito o oczkach 2 mm w celu oddzielenia grubszych części mineralnych i zanieczyszczeń. Przed przystąpieniem do przesiewania należy glinę przesuszyć, a następnie dokładnie rozetrzeć. Ponieważ uzyskana z odsiewu glina znajduje się w stanie suchym, należy dodać do niej tyle wody, aby stała się urabialna, następnie dokładnie przerobić i, o ile możliwe, pozostawić na kilka godzin w celu równomiernego nawilżenia cząstek gliny.

Następnie glinę urabia się na stalowej wypolerowanej płycie uderzając glinę drewnianym młotkiem. Urabiać należy tak długo, aż otrzyma się dokładnie jednolitą masę. Ponieważ różne rodzaje gliny mają różną zdolność wchłaniania wody, konieczne jest, w celu ustalenia jednoznaczności wyników badań, wprowadzenie czynnika regulującego warunki, jakim powinna odpowiadać przygotowana do formowania próbek masa gliniana.

Sprawę tę rozwiązano przez wprowadzenie tzw. stałej normy plastyczności, której musi odpowiadać ^ glina przygotowana do badań. Ustalenie tej normy odbywa się w następujący sposób.

Z przygotowanej do badań gliny należy odważyć bryłkę o ciężarze 200 g. Z odważonej bryłki należy uformować suchymi rękami możliwie dokładną kulkę, przy czym należy formować szybko, aby glina nie wysychała. Uformowaną w ten sposób kulkę opuszcza się z wysokości 2 m na twardą wypolerowaną płytkę stalową. O ile spłaszczenie kulki powstałe wskutek upadku ma średnicę 50 ± 2 mm, wtedy przygotowana masa odpowiada stałej normie plastyczności. O ile średnica powierzchni spła-szczenią wynosi mniej niż 50 mm — oznacza to, że przygotowana do badań masa jest za mało nawilgocona. Wówczas należy do gliny dodać trochę wody i ponownie dokładnie przerobić. Po przerobieniu powtórzyć wszystkie opisane czynności, związane z określeniem stałej normy plastyczności. Czynności te powtarzać tak długo, dopóki średnia spłaszczenia kulki wyniesie dokładnie 50 mm. O ile średnica spłaszczenia kulki wyniesie więcej niż 50 ^nm, mamy do czynienia z gliną za bardzo nawilgoconą. W tym przypadku należy przerobioną masę przesuszyć, po czym powtórzyć wszystkie, czynności, związane z określeniem stałej normy plastyczności.

'ClCSlC', 111	1-55 : 50 45 - III
r 1 1	lir _ 45 .
	- 50
	' 55

Pomiaru średnicy spłaszczenia dokonuje się za pomocą szklanej płytki, (rys. 2).

Wyniki tego rodzaju badań nie określają ilości wody zawńrtej w przygotowanej do badań glinie, a mają na celu tylko ujednolicenie sposobu przygotowania gliny do badań.

Rys. 2. Szklana płyta z po-działką do pomiarów średnicy spłaszczenia podstawy badanej kulki gliny

Należy wyjaśnić, że o stopniu jednakowego nawilgocenia przygotowanej do badań gliny nie może tu być mowy, gdyż np. trzy różne rodzaje glin przy różnej zawartości wody mogą dać te same wyniki (decyduje o tym ilość i rodzaj iłu zawartego w glinie, uziar-nienie cząsteczek gliny itp.).

Po określeniu stałej normy plastyczności gliny należy natychmiast przystąpić do badań, gdyż zawarta

w przygotowanej ńnasie woda może szybko odparować, co może stać się przyczyną błędnych wyników badań.

2.3. BADANIE SPOISTOŚCI GLINY

Badanie spoistości gliny dzieli się na 2 zasadnicze czynności: wykonanie próbek i zrywanie próbek. Próbki wykonuje się z przygotowanej, zgodnie z pkt 2.2., gliny w normalnych formach „ósemkach” służących do formowania próbek cementu na rozrywanie, mających najmniejszy przekrój 5 cm² (22,5 X 22,5 mm lub 25 X 20 mm). Próbki gliny można również przygotować w formach wykonanych z twardego drewna

Rys. 3. Drewniana foremka do wykonywania próbek do badań spoistości gliny