30981 P3200019 (2)

semantyczny (słowa, zdania, reguły). W razie potrzeby żądane informacje są wydobywane z LTM i podlegają przetwarzaniu na poziomie STM. Tu materiał jest analizowany, przeorganizowywany i tworzą się tu również strategie wyszukiwania informacji.

Porównanie procesów przetwarzania informacji przez człowieka i komputer było źródłem pomysłu wyodrębnienia jeszcze jednego bloku zwanego pamięcią operacyjną. Początkowo utożsamiano ją z pamięcią krótkoterminową, jednakże okazało się, że nie ma ona takich ograniczeń jak tamta oraz nie wszystkie procesy w niej zachodzące muszą być świadome. Pamięć operacyjna obecnie traktowana jest jako hipotetyczne miejsce, w którym dokonują się wszelkie operacje umysłowe na pamiętanych informacjach. Utrzymuje ona w stanie gotowości te treści i operacje, którymi nasz umysł aktualnie posługuje się w sytuacjach zadaniowych. Niektórzy badacze traktująjąjako ogniwo pośrednie między STM i LTM.

Magazynowa teoria pamięci została poddana krytyce już na początku lat siedemdziesiątych XX wieku. Okazało się bowiem, że różnice między poszczególnymi blokami nie są wcale tak oczywiste, jak wydawało się pierwotnie. F.M. Craik oraz R.S. Lock-hart w roku 1972 przedstawili ogólniejsze rozwiązania w postaci teorii poziomów przetwarzania. Zgodnie z tą koncepcją istnieją trzy poziomy przetwarzania informacji. Pierwszy: poziom analizy sensorycznej odpowiada za analizę polegającą na wyodrębnianiu cech fizycznych odebranych bodźców. Na drugim pośrednim poziomie odbywa się identyfikacja bodźców, czyli rozpoznawanie obrazów, porównywanie cech zmysłowych z posiadanymi wzorcami, schematami i regułami nabytymi dzięki doświadczeniu. Informacje utrzymywane są na tym poziomie dzięki powtarzaniu i nie znikają wraz z ustaniem działania bodźca. Trzeci głęboki poziom przetwarzania, to poziom semantycznej analizy informacji. Taka analiza możliwa jest dzięki posiadanym strukturom poznawczym, a interpretacja zapamiętanego materiału odbywa się poprzez jego myślowe przetwarzanie. Na tym poziomie zachodzi asymilowanie nowych informacji przez dawniejsze struktury poznawcze i akomodacja samych struktur (zob. rozdz. VIII 1). Nie jest dotąd jasne, jak uporządkowany jest proces przetwarzania informacji w pamięci. Zdaniem S. Steinberga (Kurcz 1995, s. 50), przetwarzanie ma charakter seryjny, co oznacza, że dana informacja jest kolejno zestawiana z innymi. Istniejąjednak argumenty przemawiające za paralelnością przetwarzania, która miałaby polegać na zestawieniu danej informacji równocześnie z wszystkimi innymi tkwiącymi w pamięci. Wydaje się jednak, że porządek przetwarzania zależy od rodzaju zadania pamięciowego.

Inny problem, którego nie udało się dotąd rozwiązać to kwestia kierunku przetwarzania informacji. Teoretycznie możliwe są dwa kierunki:

—    wstępujący przebiegający od danych zmysłowych, poprzez ich analizę, aż do rozumienia i interpretacji,

—    zstępujący, którego punktem wyjścia są oczekiwania i struktury poznawcze nabyte w doświadczeniu i od nich zależy analiza i interpretacja zapamiętywania materiału.

Brak argumentów ostatecznie rozstrzygających ten problem stał się powodem przyjęcia tezy o przetwarzaniu w obu kierunkach. Między kierunkiem wstępującym a zstępującym miałaby zachodzić interakcja. Dokładniejsze zbadanie tego zagadnienia mogłoby dostarczyć wiedzy potrzebnej do konstruowania strategii pamięciowych Kon cepcja poziomów przetwarzania nie spełniła jednak oczekiwań na lepsze wyjaśnienie