administracyjnych, podobnie jak o właściwości sądów. Właściwość rzeczowa odpowiada na pytanie, jaki rodzaj spraw należy do danego organu, właściwość miejscowa zaś mówi, który z organów danego rodzaju i szczebla w Polsce jest kompetentny w załatwianej sprawie.
Właściwość organu ustalana jest w oparciu o szereg zasad. Na przykład w sprawach dotyczących nieruchomości właściwość miejscową określa miejsce położenia nieruchomości, w sprawach dotyczących prowadzenia zakładu pracy - miejsce położenia zakładu, w innych sprawach decyduje w zasadzie miejsce zamieszkania stron.
O wszczęciu postępowania zawiadamia się wszystkie osoby będące stronami w sprawie. Stroną w postępowaniu administracyjnym jest każdy, czyjego interesu lub obowiązku prawnego postępowanie dotyczy, albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.
Stronami mogą być obywatele, podmioty gospodarcze, państwowe jednostki organizacyjne, organizacje społeczne.
W każdym stadium postępowania organ administracji państwowej zobowiązany jest umożliwić stronie przeglądanie akt sprawy oraz sporządzanie z nich notatek i odpisów. Nie dotyczy to spraw objętych tajemnicą państwową. W celu ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, organ administracyjny przeprowadza stosowne dowody.
Podstawowe znaczenie w postępowaniu administracyjnym mają dowody z dokumentów. Stosowane są także dowody z zeznań świadków, dowody z opinii biegłych i inne. Wszystko to zmierza do ustalenia rzeczywistego stanu faktycznego, zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, która oznacza, że organ sam ocenia wiarygodność poszczególnych dowodów i odpowiednio je traktuje.
Postępowanie administracyjne powinno się charakteryzować szybkością (ten postulat nie zawsze jest prawidłowo realizowany) i elastycznością, tzn. dostosowaniem form do rodzaju załatwianej sprawy. Jeśli sprawa jest prosta, powinna być załatwiana prosto i niezwłocznie. W innych przypadkach prowadzi się postępowanie wyjaśniające, przeprowadza dowody itd.
Jeśli względy celowości za tym przemawiają organ administracyjny może zarządzić przeprowadzenie rozprawy. Przeprowadza się ją w szczególności wtedy, gdy może się to przyczynić do przyspieszenia lub uproszczenia sprawy (np. na rozprawie może nastąpić uzgodnienie rozbieżnych stanowisk stron). Na rozprawie następuje koncentracja materiału sprawy. Strony mogą na niej przedstawić twierdzenia i dowody na ich poparcie, wysuwać żądania itd. Każda ze stron może się swobodnie wypowiedzieć.
Do nader istotnych reguł wprowadzonych przez kodeks postępowania administracyjnego należy ograniczenie czasu załatwiania sprawy do dwóch miesięcy, a w postępowaniu odwoławczym do jednego miesiąca.
Po wyjaśnieniu wszelkich okoliczności sprawy organ administracyjny podejmuje decyzję.
■v»
4. Decyzja
Decyzja jest aktem administracyjnym rozstrzygającym sprawę. Kończy ona więc postępowanie w danej instancji.
Decyzja powinna mieć formę pisemną. Jest to zrozumiałe, jeśli się zważy, że stanowi ona trwałą podstawę uzyskiwanych przez stronę uprawnień (np. prawo jazdy) lub nakładanych obowiązków.
Do niezbędnych elementów każdej decyzji należy:
1) oznaczenie organu wydajÄ…cego decyzjÄ™,
2) data wydania decyzji,
3) oznaczenie stron, do których decyzja jest skierowana,
4) podstawa prawna decyzji,
5) rozstrzygnięcie sprawy (osnowa decyzji),
6) pouczenie o możliwości odwołania, terminach i trybie,
7) podpis pracownika, który w imieniu organu wydaje decyzję (z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego),
8) uzasadnienie (w wyjÄ…tkowych przypadkach organ jest zwolniony od uzasadnienia decyzji).
Załatwienie poszczególnych spraw cząstkowych, nasuwających się w toku postępowania administracyjnego, następuje w drodze postanowień. Postanowienia tym się różnią od decyzji, że nie dotyczą istoty rozpatrywanej sprawy i nie kończą postępowania. Na przykład organ administracyjny postanowieniem decyduje o przesłuchaniu świadków, o wyznaczeniu rozprawy, o wezwaniu strony do osobistego stawienia się itd.
✓
5. Środki odwoławcze
Postępowanie administracyjne, podobnie jak sądowe, jest oparte na zasadzie instancyjności.
Od każdej decyzji przysługuje stronom odwołanie. Wniesienie odwołania powoduje z reguły wstrzymanie wykonania wydanej decyzji i powtórne zbadanie sprawy. Strona wnosi odwołanie wtedy, gdy z jakichkolwiek przyczyn jest z decyzji niezadowolona, w szczególności gdy uważa, że decyzja narusza jej prawa.
Przepisy kodeksu postępowania administracyjnego znają trzy środki odwoławcze:
1) odwołanie,
2) zażalenie,
3) wniosek o wznowienie postępowania.
Odwołanie od decyzji administracyjnej wnosi strona w ciągu 14 dni od ogłoszenia lub doręczenia decyzji. Odwołanie wnosi się za pośrednictwem organu, który wydał decyzję, do organu wyższego szczebla lub samorządowego kolegium odwoławczego. Nie przysługuje odwołanie jedynie od decyzji naczelnych organów
101